بازدید از قلعه ایرج ورامین

معرفی قلعه ایرج:

استان تهران جاذبه های دیدنی وصف نشدنی زیادی را در خود جای داده است. یکی از آن ها قلعه ایرج نام دارد. این قلعه در شهرستان ورامین واقع شده است. این قلعه تاریخی، یک دژ مستحکم ساخته شده از خشت و گل در دوره ساسانی می باشد. این دژ مستحکم در ایران و جهان، جزو بزرگترین قلعه ها به شمار می رود. این قلعه در۱۱ شهریور ۱۳۸۲ هجری شمسی، با شماره ۹۸۳۵ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. نام های دیگری برای این قلعه استفاده می شود شامل: اسپید دژ یا قلعه گبری. نام قلعه گبری به این خاطر روی این قلعه گذاشته شده است که ساکنین این قلعه در زمان های گذشته زرتشت بوده اند، زیرا گبر در لغت به پیروان دین زرتشت اطلاق می شود.

متاسفانه قلعه ایرج نیز مانند دیگر آثار تاریخی مورد بی لطفی قرار گرفته و قسمت هایی از آن  به دلیل فرسایش های گوناگون و دخالت های انسان ها تخریب شده است. زمین های اطراف این قلعه به سبب وجود خشت و گل از خاک قابل قبولی برای کشاورزی برخوردار هستند. به همین دلیل کشاورزان زیادی از این زمین ها استفاده میکنند. درست است که امروزه قسمت های کمی از قلعه باقی مانده است، اما تجربه بازدید از آن می تواند فراموش نشدنی باشد.

قلعه ایرج کجاست؟

قلعه ایرج، در ۳۵ کیلومتری جنوب شرقی تهران، ضلع شمالی بزرگراه شهدای پرواز پیشوا و در روستای عسگرآباد عباسی قرار دارد.  این روستا با مناظر طبیعی و زیبا توانسته جایگاه بالایی در منطقه ورامین پیدا کند. این قلعه از تهران ۴۵ کیلومتر و از شهرستان ورامین حدود ۱۰ کیلومتر فاصله دارد. برای رفتن به این قلعه باید از ماشین شخصی استفاده کنید و خود را به روستای عسگرآباد برسانید.

طول دیواره قلعه ایرج

تاریخچه:

گفته های زیادی در رابطه با زمان ساخت قلعه ایرج وجود دارد. ظاهر این قلعه خشتی نشان دهنده آن است که در دوره ساسانیان بنا شده است، اما با توجه به کشفیات آثار این قلعه که بیش از ۳۰۰۰ سال قدمت دارند، این احتمال می رود قلعه ایرج، قبل از این دوره ساخته شده باشد. احتمالا ساسانیان این قلعه را مورد بازسازی قرار داده اند.

 بعضی از افراد نیز بر این باورند که قلعه ایرج برای ۱۰۰۰ سال قبل از تولد مسیح یا ۱۵۰۰ سال قبل از تولد پیامبر اسلام (ص) است. اما برای نتیجه نهایی، تحقیقات زیادی توسط باستان شناسان معروف صورت گرفته است. مثلا به گفته باستان شناسان معروف کلایس و ژان دیولافوا، بزرگی این قلعه در دنیا مانند هیچ قلعه دیگری نیست و نمی توان آن را با آثار دیگر مقایسه کرد. یا افرادی مانند جرج کرزن، ایران شناس بریتانیایی و اعتمادالسلطنه در کتاب مرآت البلدان، مدعی هستند که این قلعه همان دژ وارنا در کتاب اوستا است.

معماری:

قلعه ایرج، تشکیل شده از خشت و گل با ابعاد ۶۰ در ۲۵ سانتی متر است. این قلعه بزرگ از نظر معماری ویژگی های خاصی دارد. برای مثال:

استحکام قلعه از گذشته تا کنون زبانزد همه بوده است. این قلعه به سبب وجود خشت خام در سازه خود، توانسته در برابر عوامل طبیعی و انسانی استحکام بالایی از خود نشان دهد. طوری که نمادی از قدرت نظامی و دفاعی کشور ما محسوب میشود.

 مورد بعدی که این قلعه را منحصر به فرد می کند؛ ابعاد بسیار بزرگ آن است. ابعاد این قلعه ۱۴۴۰ در ۱۲۸۰ بوده و چهار دروازه داشته که نگهبانان در آنجا نگهبانی می دادند. اما متاسفانه امروزه فقط دروازه اصلی آن باقی مانده است. دیوار اطراف این قلعه ۱۶ متر ارتفاع دارد و عرض آن بین ۱۷ تا ۲۲ متر متغیر است، همین امر باعث شده تا سربازان بتوانند از دید دشمن پنهان بمانند. جالب است بدانید این قلعه گنجایش ۲۰۰۰ تا ۶۰۰۰ سرباز را داشته است.

بخش های باقی مانده از  قلعه ایرج

قلعه ایرج در جنگ های گوناگون کمک شایانی به مردم می کرده، به طوری که در اطراف قلعه خندق هایی ۸ متری با پهنای ۳۰ متر ایجاد کرده و آن ها را  پر از آب میکردند تا دشمن نتواند به نزدیک قلعه نفوذ کند. البته بیشتر در دوره ساسانی عشایر شمالی حمله می کردند و ساسانیان از این گزینه استفاده می نمودند.

بهترین زمان بازدید از قلعه ایرج:

قلعه ایرج، همانند دیگر آثار تاریخی در طی سال های متمادی، دچار تخریب و آسیب شده است. اما با وجود تمام این ناملایمات، هنوز شکوه و زیبایی خود را برای گردشگران حفظ کرده است. امروزه به دلیل مرمت قسمت های زیادی از آن، گردشگران بسیاری برای بازدید از آن اقدام میکنند. بهتر است قبل از غروب آفتاب از این دژ دیدن نمایید تا بتوانید تمام زیبایی آن را با تمام وجود حس کنید.

زمان بازدید و بلیط قلعه ایرج:

برای بازدید از قلعه ایرج، نیاز به روز خاصی نیست. شما میتوانید هر زمان که میخواهید به این مکان بروید. همچنین برای بازدید هیچ هزینه ای از شما دریافت نمیشود.

گردشگران غیر تهرانی و بازدید از قلعه ایرج:

گردشگران می توانند با کسب اطلاعات در رابطه با ویلا اجاره ای استخردار اطراف تهران، از قلعه ایرج و دیگر جاذبه های دیدنی، بازدید کنند. اجاره ویلا استخردار اطراف تهران یا اجاره روزانه ویلا استخر دار اطراف تهران، برای دیدار از جاذبه هایی که نیاز به صرف زمان بیشتری دارند؛ گزینه مناسب تری هستند.  

سوالات متداول:

１. قلعه ایرج کجاست؟ این قلعه در نزدیکی تهران، شهرستان ورامین، روستای عسگر آباد قرار دارد.

２. قدمت این دژ باستانی به چه زمانی باز میگردد؟ این قلعه ظاهرا در دوره ساسانی ساخته شده است، اما با توجه به کشفیات انجام شده، احتمال اینکه قبل از ساسانیان ساخته شده باشد نیز وجود دارد.

３.  آیا این اثر تاریخی در فهرست آثار ملی ثبت شده است؟ بله این اثر در تاریخ ۱۱ شهریور ۱۳۸۲ هجری شمسی با شماره ۹۸۳۵ به ثبت رسیده است.

تصاویری از قلعه ایرج

４. چرا به این قلعه، قلعه گبری نیز میگویند؟ چون گبر در لغت به معنای پیروان دین زرتشت است و ساکنین این قلعه در زمان های گذشته زرتشت بوده اند.

５.  چرا از این قلعه به عنوان یک پایگاه نظامی یاد میشود؟ این قلعه به دلیل ابعاد بزرگی که دارد گنجایش تعداد بیشماری سرباز نظامی را داشته است. همچنین نگهبانان و سربازان می توانستند به دور از چشم دشمن اعمال وظیفه کنند. همین امر موجب شده بود این قلعه به عنوان یک جای امن و پایگاه نظامی در نظر گرفته شود.