ویلایار سایت بدون واسطه اجاره ویلا، سوئیت، اقامتگاه بوم گردی

معرفی مراسم سیزدهم تیرماه:

مراسم سیزدهم تیرماه، یک آیین سنتی قدیمی مازندرانی است. این جشن در میان طبرستانی ها (مازندران، گلستان و قسمتی از گیلان) از اهمیت بالایی برخوردار می باشد. قدمت این مراسم به ۳۰۰۰ سال پیش باز میگردد. در گذر زمان نام این جشن به اسم های: تیرماه سیزده شو، تیرماه سیزده و جشن تیرگان تغییر یافته است. این جشن در ۱۳ تیر ماه هر سال بنا بر دلایلی انجام میشود. امروزه متاسفانه آیین ها و مراسم های سنتی فراموش شده اند یا کمتر برگزار می شوند؛ جشن سیزده تیر نیز از این قاعده مستثنی نمی باشد. فقط مناطق معدودی در شمال، یعنی بعضی از روستاها، هنوز هم پایبند به این جشن هستند. ضمن اینکه این مراسم در فهرست ناملموس ایران در سال ۱۳۹۱ ثبت شده است.

در تقویم طبری سیزدهمین روز هر ماه را تیر می نامند. چون روز سیزدهم تیر ماه، نام روز و نام ماه یکسان می شوند، آن روز را خوش یمن دانسته و جشن میگیرند. از جمله مراسم هایی که در آیین سیزدهم تیر ماه انجام می شوند؛ می توان به: لال شو، خوردن خوراکی های سیزده گانه، خواندن اشعار، پوشیدن لباس های نو، آب پاشی و دعای خیر خواندن برای اعضای خانواده اشاره کرد. اجرای این مراسم به طور میانگین بین ۳ تا ۸ ساعت طول می کشد، اما در بعضی از مناطق این جشن با تمام جزییات برگزار می شود. به همین دلیل تا نیمه های صبح روز بعد ادامه دارد.

مراسم سیزدهم تیرماه در کجا برگزار میشود؟

در مناطق مختلف شمال، در شهرهای گوناگون این خطه سرسبز مراسم سیزدهم تیرماه، انجام میشود. در هر شهر، روستا و محله با توجه به گویش مردم، سبک زندگی و آداب و رسوم و فرهنگ آن منطقه؛ این مراسم به صورت متفاوت برگزار می شود. این جشن تنها بازمانده جشن های ماهانه در ایران است که هنوز هم در شهرهای محدودی در مازندران اجرا می گردد. روستای لاویج، به عنوان مقصدی که این مراسم در آن برگزار میشود، شناخته شده است.

جشن و پایکوبی در مراسم سیزدهم تیرماه

تاریخچه:

روایت های زیادی در طول زمان های گذشته، در رابطه با موضوع اصلی مراسم سیزدهم تیرماه، ذکر شده است. بسیاری از افراد معتقدند این جشن همان جشن تیرگان در آیین باستان است که امروزه در فرهنگ طبرستان جای گرفته است. از معروف ترین دلایل برگزاری این جشن می توان به: گرامیداشت روز پرتاب شدن تیر از کمان آرش کمانگیر، پیروزی کاوه بر ضحاک، جشن تیرگان و ولادت حضرت علی علیه السلام اشاره کرد. روایات پرتاب تیر آرش و جشن تیرگان، با توجه به شواهد گوناگون، قابل قبول تر هستند.

داستان آرش کمانگیر آملی، از جایی شروع میشود که: ایران و توران در همسایگی یکدیگر قرار داشتند. پادشاه توران به دلیل کینه توزی‌های بسیار، باعث جنگ بین این دو کشور می‌شود. او در جنگ با ایران، پادشاه این کشور را که منوچهر بود در طبرستان محاصره می‌کند. زمانیکه عرصه بر منوچهر تنگ می‌شود؛ تصمیم به صلح می گیرد. او سعی می کند با تقاضای خود مرزی بین ایران و توران مشخص نماید. بنابراین آرش کمانگیر مامور پرتاب تیر می شود. آرش بر بالای کوه دماوند رفته و تیری پرتاب می کند. این پرتاب سنگین باعث از دست رفتن جان او میشود. شک و شبهه هایی درباره محل فرود آمدن تیر، روز و زمان پرتاب تیر نیز وجود دارد. در کتاب مقدس زرتشتیان" اوستا" آمده است که این تیر روی کوه خونوت فرود آمده است؛ اما در کتاب مجمع التواریخ نوشته شده است تیر بین سرخس و نیشابور فرود آمده است.

روایات دیگری نیز وجود دارد که مراسم سیزدهم تیرماه، به دلیل پیروزی کاوه آهنگر بر ضحاک بوده است. درصورتیکه طبق متون کتاب های تاریخی، جشن مهرگان اختصاص بر این پیروزی دارد. همچنین ولادت امام علی (ع) چندین سال بعد از مراسم های باستانی بوده است، پس این گفته که مراسم سیزدهم تیرماه، به مناسبت تولد امام شیعیان است، قابل قبول نمی باشد و اعتبار کمی در مقایسه با سایر دلایل دارد.

خوراکی های سیزدهی در مراسم سیزدهم تیرماه

آداب و رسوم اجرای جشن تیرگان:

تمام سنت ها و جشن های مراسم سیزدهم تیرماه، با توجه به آداب و رسوم، موقعیت جغرافیای و تاریخی مردم طبرستان صورت میگیرد. روز قبل از جشن خانواده ای که نامزدی پسرشان است با تهیه سیزدهی(سیزده خوردنی) که شامل: سیب، به، انار، سنجد، پرتغال، فندق و غیره می شود به استقبال عروس میروند. همچنین روز قبل از مراسم، اصلی ترین شخص مراسم که لال نام دارد (نباید در طول مراسم سخن بگوید) خود را در رودخانه ای که آب سرد دارد؛ می اندازد تا زبان او از شدت سرما بند بیاید و در طول مراسم حرف نزند. در این حین لال مارها ( مادر لال کسی است که در روز مراسم به همراه لال میرود و هدیه های او را جمع میکند) در جنگل به دنبال چوب هایی که به آن شیش می گویند می گردد تا در مراسم از آن ها استفاده کند.

در مراسم سیزدهم تیرماه، لال‌ها به درب خانه‌های روستاییان می‌روند و با زدن شیش به اعضای خانواده و جانداران آن خانه مانند: درخت، حیوان خانگی و غیره؛ برای آنان آرزوی سلامتی و روزگاری خوش میکنند. مردم هم برای قدردانی از لال ها به آنها میوه، شیرینی، تنقلات و پول میدهند. مردم محله معتقدند با این عمل دختر دم بخت شان ازدواج می کند، زنان زائو باردار میشوند، درخت بی بار، پر بار می گردد و یا مریضشان شفا پیدا میکند. از دیگر اعمال این جشن شال اندازی توسط جوانان از بالای پشت بام خانه ها برای دریافت هدایا است. آب پاشی افراد به یکدیگر، گرفتن فال، آواز خوانی و بازی از دیگر مراسم های جشن تیرگان می باشند. در پایان شب سیزدهم و بعد از مراسم، لال ها به خانه می روند و هدایای خود را باز میکنند و سر و صورت خود را که سیاه کرده بودند؛ تمیز میکنند.

شرکت گردشگران در مراسم سیزدهم تیرماه:

مهمان نوازی مردم شمال بر کسی پوشیده نیست، پس گردشگران می توانند در مراسم سیزدهم تیرماه شرکت کنند و در شهر و روستاهای خطه شمال مهمان خانه های گرم مردم طبرستان شوند. این آیین، نماد عشق و وطن پرستی آرش کمانگیر است. به همین دلیل روز آرش کمانگیر آملی نیز انتخاب شده است. گردشگران می توانند با اجاره ویلا ساحلی استخردار در شمال و اجاره ویلا استخردار لوکس در شمال، روز جشن تیرگان در این منطقه اقامت کنند و از این مراسم لذت ببرند.