ماسوله؛ از زیباترین روستاهای پلکانی ایران: بخش اول

ماسوله؛ از زیباترین روستاهای پلکانی ایران

استان گیلان به واسطه برخوداری از آب و هوای مطلوب و قرار گرفتن در نوار شمالی کشور و حاشیه دریاچه خزر، دارای طبیعت بسیار جذاب و فوق ‌العاده ‌ای است. این موضوع همواره سبب شده است که شهرهای این استان همواره گردشگران بسیاری را جذب کنند و به عنوان شهرهای توریستی ایران به شمار روند. البته علاوه بر طبیعت زیبا و آب و هوای خوب، کسب اطلاع در رابطه با تاریخچه این شهرها قطعا خالی از لطف نخواهد بود.

ماسوله یکی از شهرهای استان گیلان است که هر ساله گردشگران بسیاری به این شهر سفر کرده و از آن دیدن می ‌کنند. دیدن ایوان ‌های مزین به گل‌ های شمعدانی، خانه ‌هایی که به صورت پلکانی ساخته شده ‌اند و آبشارهای خروشان، از موارد مهمی است که این افراد را به بازدید از این شهر شمالی ترغیب کرده است.

البته غذاهای محلی و اهالی مهمان ‌نواز و خونگرم شهر نیز در جذب توریست نقش بسیار مهمی ایفا می ‌کنند. همچنین گردشگران با سفر کردن به این شهر، می ‌توانند صنایع دستی ماسوله را به عنوان سوغاتی و یادگاری را مورد استفاده قرار دهند.

فضای منطقه ماسوله

آنچه در این مطلب خواهید خواند:

معرفی ماسوله

ماسوله کجاست؟

معماری ماسوله به چه صورت است؟

وجه تسمیه ماسوله چیست؟

تاریخچه ماسوله

جاذبه ‌های توریستی ماسوله

بهترین زمان سفر به ماسوله

نکاتی که لازم است هنگام سفر به ماسوله در نظر داشته باشید

معرفی ماسوله

فومن یکی از شهرهای استان گیلان به شمار می ‌رود که چند بخش را نیز شامل شده است. ماسوله نیز به عنوان بخشی از دیدنی ‌های جذاب این شهر محسوب می ‌شود که وجود کوه‌ های بسیار سرسبز در اطراف آن، به جذابیت ماسوله اضافه کرده ‌اند. شهری دارای وسعت 100 هکتاری که از سه جهت شمال، جنوب و غرب، توسط کوه ‌های سرسبز احاطه شده است و از سمت شرق نیز به دره ‌هایی راه دارد که اگر سرسبزی آن ‌ها بیشتر از کوه‌ های اطراف نباشد، کمتر هم نیست.

ماسوله دارای 1050 متر ارتفاع از سطح دریا است و ارتفاع خود شهر در مقایسه بالاترین و پایین ‌ترین نقطه آن به حدود 120 متر می‌ رسد. با توجه به وجوه تمایز و برخورداری این شهر از تاریخچه منحصر به فرد، ماسوله در سی مرداد ماه سال 1354 و با شماره 1090 در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت و امروزه نیز تحت نظر سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و همچنین اداره محیط زیست گیلان قرار گرفته است. باغ شهر تاریخی، زیباترین روستای پلکانی ایران، شهر پلکانی استان گیلان و شهر تاریخی زنده از عناوینی هستند که تا کنون به ماسوله نسبت داده شده‌‌ اند.

نمایی از منطقه مسکونی پلکانی ماسوله

اقتصاد این شهر اغلب از طریق صنعت توریسم رونق گرفته است و این موضوع، ترغیب مردم ماسوله به مشاغلی در رابطه با همین صنعت را در پی داشته است. البته قدیمی ‌ترهای شهر اغلب به فعالیت ‌هایی مشغول هستند که از آن به عنوان هنر و مهارت یاد می ‌کنند. از مهم ‌ترین این کارها می ‌توان به چموش دوزی (نوعی پاپوش گیلکی)، آهنگری و ساخت وسایل آن، ساخت چاقو، گلیم بافی، ساخت کلاه پشمی، بافت شال و چادر سیاه برای چادرنشینان و مواردی از این قبیل اشاره کرد.

تعداد وسایل نقلیه موتوری در این شهر به قدری کم و معدود است که آن را یکی از شهرهای بدون وسیله نقلیه موتوری در دنیا دانسته ‌اند. البته یکی از دلایل این موضوع را می ‌توان بافت پله پله و کوچه ‌های بسیار باریک ماسوله دانست.

در واقع ماسوله از بافت قدیمی برخوردار است که این موضوع سبب شده است این بخش به عنوان یک شهر سنتی شناخته شود. به همین سبب پیشنهاد می ‌کنیم در صورتی که از شلوغی ‌های شهر و استرس ‌های زندگی روزمره خسته شده ‌اید، به ماسوله سفر کنید تا بتوانید چند صباحی را در آرامش سپری کنید و ریلکس کردن در یک محیط آرام و متفاوت را تجربه نمایید.

در عین حال که ماسوله به عنوان یک شهر شناخته شده است، شما می ‌توانید با سفر به این شهر با صدای خروس بیدار می ‌شوید و هر روز  صبح بوی نان تازه محلی مشام شما را نوازش خواهد کرد. از این جهت، بهتر است یک شب را در این شهر اقامت داشته باشید تا بتوانید از صبحگاه مه ‌آلود و پیاده‌ روی شب ‌های ماسوله نهایت بهره را برده باشید.

فضای داخلی ماسوله

اما بدیهی است که این موضوع نیاز به رزرو سوئیت اجاره ای در شمال با قیمت مناسب خواهد داشت. البته ماسوله همچون دیگر شهرهای توریستی دارای اقامتگاه‌ هایی برای اسکان گردشگران است که ماندن در ماسوله را برای آن ‌ها آسان می ‌کند. به منظور کسب اطلاعات بیشتر از این اقامتگاه ‌ها و انجام رزرو، می ‌توانید به سایت اجاره سوئیت در شمال سر بزنید.

ماسوله کجاست؟

اصلی ‌ترین راه ارتباطی ماسوله امروزه از طریق جاده فومن شناخته شده است؛ چرا که اطراف این شهر را تماماً جنگل ‌های انبوه و کوه‌ های سرسبز تشکیل داده‌ اند. این شهر که به عنوان یکی از کوچک ‌ترین شهرهای ایران نیز شناخته شده است، 60 کیلومتر با رشت فاصله دارد و در بخش سردار جنگل شهرستان فومن قرار گرفته است.

از این جهت می ‌توان نتیجه گرفت که ماسوله در سمت جنوب غربی استان واقع شده است و برای رسیدن به آن از طریق شهرستان فومن، لازم است یک مسیر 35 کیلومتری طی شود. شمال ماسوله به شهر ماسال، جنوب آن به طارم علیا در استان زنجان، شرق آن به جلگه فومن و غرب ماسوله به شهر خلخال در استان اردبیل منتهی می ‌شود.

روستای زیبای ماسوله

معماری ماسوله به چه صورت است؟

برخی از مناطق کوهپایه ‌ای که در ایران واقع شده ‌اند، به صورت پلکانی ساخته شده ‌اند که شهر ماسوله یکی از این مناطق به شمار می ‌رود. البته به تناسب شرایط آب و هوایی و قرار گرفتن این شهر در زمین شیبدار و با هدف تسهیل دفاع در برابر غارتگران، ماسوله به صورت زنجیروار بنا نهاده شده است. سبک معماری این شهر را می ‌توان متعلق به دوران حکومت زندیه دانست. خانه ‌های این شهر در اکثر موارد به صورت دو طبقه و با استفاده از مصالحی همچون خشت، چوب و سنگ ساخته شده ‌اند.

نمای داخلی خانه ‌های ماسوله

اگر بخواهیم یک خانه را در این منطقه توصیف کنیم، باید بگوییم که این خانه از چندین بخش برخوردار است که عبارت ‌اند از سیاهچال، دالان، انبار، پله ‌های ارتباطی بلند میان طبقه اول و دوم، توالت یا پشن، چغم که در واقع اتاق بزرگی برای پذیرایی از مهمان است، نشیمن یا هال، سومه که برای استقرار اهل خانه در زمستان مورد استفاده قرار می ‌گیرد، تالار که یک ایوان کوچک است و اتاق پیشخوان یا قسمتی که اهالی خانه در تابستان در این محل مستقر می ‌شوند. در واقع می ‌توان مدعی شد که خانه ‌های این منطقه دارای دو بخش زمستانی و تابستانی هستند که بر اساس میزان نورگیر بودن نقاط مختلف خانه ساخته شده و نامگذاری می ‌شوند.

سبک معماری به کار رفته در ساخت این خانه ‌ها، معماری برونگرا بوده است که در آن، حتی ‌الامکان خانه در ارتفاع ساخته می‌ شود. این به این معنی است که از دو یا چهار جهت باز است و خانه از پنجره و بالکن بزرگ برخوردار است. معمارانی که در این شهر مشغول به فعالیت هستند، طرح ‌های خود را به گونه ‌ای ارائه می‌ دهند که به تخته سنگ یکپارچه ‌ای که شهر بر روی آن قرار گرفته است، آسیبی وارد نشود.

خانه‌ های ماسوله

همچنین برای ایجاد شرایط عایق در خانه ‌ها، موادی را مورد استفاده قرار می ‌دهند که نوعی خاک خاکستری است و فوش نام دارد. جالب است بدانید پس از ثبت این شهر به عنوان میراث فرهنگی و طبیعی، سازمان ‌های حفاظت از محیط زیست و میراث فرهنگی مجوز ساخت و ساز و توسعه این شهر را صادر نکرده ‌اند و این موضوع، از سفر به ماسوله، برای گردشگران یک سفر تاریخی خواهد ساخت.

دلیل نامگذاری ماسوله به این اسم چیست؟

سه روایت برای نامگذاری ماسوله به این نام وجود دارد. روایت اول این ‌طور بیان می ‌کند که تلفظ اصلی نام شهر موسلاه بوده و به زبان تالشی است. این کلمه از قرن 8 و 9 هجری قمری به صورت ماسوله بوده است. اما برخی افراد به روایت دوم استناد می ‌کنند که در آن، ماسوله به عنوان یک کلمه برگرفته از نام کوه مجاور به نام ماه سالار معرفی شده است.

نمای ماسوله

در واقع این افراد بر این باورند که نام منطقه ماسالا بوده است که در گذر زمان تلفظ آن عوض شده است. اما در روایت سوم، این گونه نقل شده است ماسوله ترکیبی از دو کلمه ماس و اوله است که به ترتیب دارای معانی کوه یا مانع و بلند هستند. های انتهای کلمه نیز به سبب تصغیر است و مفهوم مثل و مانند را می ‌رساند. از این جهت این افراد معتقدند که ماسوله به معنی کوه بلند یا کوه مانند است. البته بهتر است بدانید در زبان‌ های پهلوی و سانسکریت نیز معنی این کلمه ماه کوچک یا سرزمین ماه کوچک است.

تاریخچه ماسوله

علاوه بر ماسوله فعلی، یک ماسوله دیگر نیز در گذشته وجود داشته است که به نام کهنه ماسوله شناخته شده است. کهنه ماسوله در 5 کیلومتری ماسوله فعلی به سمت خلخال بوده است اهالی این شهر در گذشته در آن ساکن بوده ‌اند. در واقع این منطقه به عنوان یک منطقه مسکونی از قدمت 800 الی 1000 ساله برخوردار است. اما آنچه که سبب کوچ اهالی کهنه ماسوله به ماسوله جدید شده است، زلزله ‌ای مهیب بوده است که در سال 890 هجری قمری رخ داد.

البته برخی دیگر شیوع طاعون در سال 943 هجری قمری را عامل اصلی کوچ اهالی به ماسوله جدید دانسته ‌اند. بر اساس آنچه که پژوهشگران و باستان شناسان از کاوش در این منطقه به دست آورده ‌اند، می ‌توان دریافت که کهنه ماسوله از مراکز مهم فلزکاری بسیار مهم در ایران در طی قرون 5 تا 8 هجری بوده است.

همچنین با توجه به کشف شدن مواردی همچون سفال ‌های آبدار در رنگ ‌های متنوع که قدمت آن‌ ها به دوره حکومت سلجوقیان باز می ‌گردد، کهنه ماسوله نیز در شهریور ماه سال 1385 در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت. البته با این وجود ذکر این نکته نیز خالی از لطف نخواهد بود که قدمت خانه‌ های فعلی ماسوله نهایتاً به زمان قاجار و پهلوی باز می ‌گردد.

جاذبه ‌های توریستی ماسوله

قرار گرفتن ماسوله در دل انبوهی از سرسبزی جنگل ‌های ییلاقی و مرتفع، گردشگران را اغلب در فصول تابستان  و بهار به بازدید از این شهر ترغیب کرده است. سفر به این شهر علاوه بر استفاده از آب و هوای مطلوب، می ‌تواند خاطرات به یاد ماندنی و متفاوتی را رقم بزند که این موضوع، با بازدید از جاذبه ‌های توریستی ماسوله میسر خواهد شد که در ادامه به معرفی شاخص ‌ترین جاذبه ‌های توریستی و گردشگری این منطقه خواهیم پرداخت.

خانه ‌های ماسوله

مهم ‌ترین جنبه زیبایی ماسوله را می ‌توان خانه‌ های ساخته شده در این منطقه دانست. چرا که این خانه‌ ها به صورت پلکانی ساخته شده ‌اند و در واقع حیاط خانه بالایی، به عنوان پشت بام خانه پایینی به شمار می ‌رود. نمای بیرونی این خانه ‌ها دارای رنگ زرد است و یک نمای فوق ‌العاده را برای شهر ایجاد می ‌کند که این موضوع، هر آنچه که عکاسان برای ثبت یک منظره فوق ‌العاده نیاز دارند را به آن‌ ها ارائه می‌ کند.

خانه ‌های پلکانی ماسوله

گلدان ‌ها و سایر لوازم تزئینی به کار رفته در خانه‌ های ماسوله نیز به زیبایی جلوه شهر افزوده‌ اند. همچنین یک فضای صمیمی در طراحی و معماری خانه‌ ها به چشم می ‌خورد که از روحیه مردم ساکن در آن نشأت گرفته است. شما می ‌توانید با اجاره ویلا در گیلان، در این منطقه یک اقامتگاه مناسب رزرو کنید و از زیبایی ‌های ماسوله لذت ببرید.

آبشار کوشم

این منطقه پر از آبشارهای کوچک و بزرگ و بسیار زیبا است که مرتفع ‌ترین آبشار آن دارای ارتفاع 30 متر است و کوشم نام دارد. این آبشار در بخش انتهایی دره جنگلی ماسوله قرار گرفته است و اطراف آن را نیز ارتفاعات منطقه تشکیل داده ‌اند. به منظور رسیدن به این آبشار، لازم است یک مسیر دارای شیب ملایم را در امتداد یک رودخانه و در جهت مخالف جریان آب طی کنید.

آبشار کوشم

رودخانه و آبشار ماسوله رودخان

از پر آب ‌ترین رودخانه‌ های ماسوله می ‌توان به همین رودخانه اشاره کرد که از چشمه ‌های بالادست و برف ‌های کوه های اطراف سرچشمه گرفته است و در نهایت به تالاب انزلی می ‌رسد. رودخانه ماسوله رودخان از میان روستا می‌ گذرد و در طول مسیر خود در برخی قسمت‌ ها، دچار تغییر نام به زیگل و لیکوند می ‌شود. این تغییر نام در منطقه ‌ای به نام سرایان رخ می ‌دهد. همچنین در بخش غربی ماسوله نیز یک آبشار تحت همین عنوان وجود دارد که دارای ارتفاع 20 متری است و بر روی رودخانه ماسوله رودخان واقع شده است که در اول جاده ملاجان قرار دارد.

برای خواندن ادامه مطلب لطفا بر عبارت ماسوله بخش دوم کلیک کنید.