قلعه شاه دژ اصفهان؛ قلعه‌ای با قدمت پیش از اسلام

قلعه شاه دژ اصفهان؛ قلعه‌ای با قدمت پیش از اسلام

استان اصفهان به سبب برخورداری از قدمت بالا و آثار تاریخی و جاذبه‌های باستانی، امروزه به یکی از مهم‌ترین مراکز گردشگری ایران تبدیل شده است. مرکزیت این استان شهر اصفهان است که تراکم جاذبه‌های گردشگری در این شهر در مقایسه با دیگر شهرهای این استان بسیار بیشتر است. همچنین انواع مختلفی از بناهای تاریخی در این شهر از گذشته به یادگار مانده است که مواردی همچون باغ، عمارت، مسجد، پل و مواردی از این قبیل را شامل می‌شوند.

اما در این میان یک قلعه تاریخی نیز به چشم می‌خورد که برخی قدمت آن را به دوره پیش از اسلام نسبت می‌دهند. این قلعه که شلعه شاه دژ نام دارد، در حدود 1500 سال قبل، به عنوان محلی برای سلاح خانه، گنج خانه و یا حتی رصدخانه مورد استفاده قرار می‌گرفت.

در گذشته قلعه شاه دژ با نام دزگوه شناخته می‌شد و در قرن 5 و 6 هجری به سبب فعالیت اسماعیلیان که مذهب آن‌ها شیعه بوده است، اهمیت یافته بود. احمد بن عطاش که بعد از حسن صباح به عنوان بالاترین مقام بوده است، در این قلعه اقامت گزید. در نهایت نیز این قلعه توسط پسر ملکشاه ویران شد.

معرفی قلعه شاه دژ اصفهان

نمای اطراف قلعه شاه دژ اصفهان

بر اساس آنچه که از منابع تاریخی به دست آمده است، قدمت قلعه شاه دژ اصفهان به قرن پنجم هجری بازمی‌گردد که در این زمان، سلجوقیان بر ایران حکومت می‌کردند. ساختار قلعه به گونه‌ای است که در محدوده آن، مواردی همچون ارگ مرکزی، سربازخانه‌ها، تأسیسات جانبی همچون حمام، کارگاه آهنگری، کارگاه چرم سازی، انبار، آشپزخانه و محل پخت و پز نیز ساخته شده است. علاوه بر این موارد، آب‌انبارها، آبگیر و بند، انبار منفرد، دیوارهای عظیم دفاعی و برج‌های دیده‌بانی هم در محدوده اسن قلعه بنا نهاده شده است.

معماری قلعه شاه دژ شهر اصفهان به صورتی است که بیشتر به قلعه‌های ساخته شده در دوره ساسانی شباهت دارد. وجود برخی از حفره‌های سنگی در این قلعه، هر بیننده‌ای را به یاد استودان‌های زرتشت می‌اندازد که در اغلب مناطق مربوط به ایران باستان به چشم می‌خورد. همچنین فضاهای این قلعه از برخی تزئینات همچون گچبری و نقاشی‌های دیواری برخوردار است که زیبایی و شکوه آن را دوچندان کرده است.

قلعه شاه دژ اصفهان کجاست؟

کوه صفه، کوهی است که قلعه شاه دژ بر فراز آن واقع شده است و ارتفاع این کوه در مرتفع‌ترین نقطه آن، به 2257 متر می‌رسد. اگر این کوه را در مسیرهای شمال، غرب، شرق و جنوب ادامه دهید به ترتیب به مقاصد جاده کمربندی، کوه تخت رستم دره خان، شهرک‌ها و خط آهن خواهید رسید.

اما به منظور دسترسی به قلعه شاه دژ در ابتدا لازم است خود را به پارک صفه برسانید که در این مورد، بهترین و مناسب‌ترین گزینه این است که خودروی شخصی را مورد استفاده قرار دهید. این مجموعه از یک پارکینگ به نام پارکینگ صفه نیز برخوردار است که ورودی آن در بزرگراه واقع شده است. بعد از اینکه به پارک رسیدید، مسیر را به سمت تله کابین پارک و در بلوار تله کابین ادامه دهید. آخرین ایستگاه این مسیر، محلی است که قلعه شاه دژ در آن قرار گرفته است.

تاریخچه قلعه شاه دژ اصفهان

فضای سبز اطراف قلعه شاه دژ اصفهان

تا نیمه ابتدایی قرن معاصر، قلعه شاه دژ به عنوان یک مکان ناشناخته به شمار می‌رفت. تا اینکه در نیم قرن گذشته دو نفر از پژوهشگران در شهر اصفهان، بر اساس برخی مستندات تاریخی به این نتیجه رسیدند که قلعه‌ای که بر فراز کوه صفه قرار دارد و مردم از آن با نام قلعه دیو یاد می‌کنند، همان قلعه شاه دژ است. با توجه به سبک معماری به کار رفته در ساخت قلعه شاه دژ اصفهان و همچنین مورد بررسی قرار دادن منابع باستان شناسی، این قلعه را می‌توان یک قلعه ساسانی دانست.

قلعه شاه دژ اصفهان توسط فردی به نام ملکشاه بنا نهاده شده است. لازم به ذکر است این احتمال وجود دارد که قلعه نامبرده شده در دوران باستان بنا نهاده شده است و زمان حکومت سلجوقیان نیز مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است. جالب است بدانید که حتی برای ساختن این قلعه نیز روایت‌های متفاوت و جالبی ارائه شده است. قلعه شاه دژ اصفهان به دست سلطان محمد سلجوقی ویران شده است.

معماری قلعه شاه دژ اصفهان

بر اساس آنچه که کاوشگران و محققان در رابطه با این قلعه گفته‌اند، می‌توان دریافت که قلعه شاه دژ از یک ساختار لایه لایه برخوردار است و طراحی آن نیز به صورت کاملاً باستانی اجرا شده است. بیرونی‌ترین لایه‌ای که از این قلعه محافظت می‌کند دیوار بزرگ درونی قلعه است و درونی‌ترین لایه را برج‌های دیده‌بانی و دو لایه برج و بارو تشکیل می‌دهند.

قلعه شاه دژ اصفهان

از این جهت می‌توان نتیجه گرفت که تعداد بالایی از لایه‌های فشرده از ارگ مرکزی، این قلعه را مورد حفاظت قرار داده‌اند. سفت کاری قلعه شاه دژ اصفهان با استفاده از سنگ لاشه، ملات خاک، گچ نما سازی و سنگ‌های تراش خورده انجام شده است.

ساعات بازدید و بلیط قلعه شاه دژ اصفهان

در صورتی که تمایل به بازدید از قلعه شاه دژ اصفهان را دارید، می‌توانید تله کابین تعبیه شده در مسیر این قلعه را مورد استفاده قرار دهید. البته به این منظور، ساعات کار تله کابین را نیز باید مورد توجه قرار دهید. این تله کابین از ایام هفته در روزهای شنبه تا چهارشنبه فعالیت می‌کند و ساعت کار آن نیز از 16 تا 22 است.

همچنین ایام تعطیل و پنج‌شنبه و جمعه نیز از ساعات 10 الی 22 می‌توان تله کابین را مورد استفاده قرار داد. مبلغی که لازم است برای استفاده از تله کابین بپردازید، برای رفت و برگشت معادل سی هزار تومان و تنها برای یکمسیر رفت یا برگشت معادل با هجده هزار تومان است.

پرسش‌های متداول

آیا می‌توان رزرو اقامتگاه اصفهان را در نزدیکی قلعه شاه دژ اصفهان انجام داد؟

به منظور رزرو ویلا و سوئیت اصفهان لازم است به سایت اجاره ویلا اصفهان مراجعه کنید تا بتوانید از این طریق، آدرس و شرایط اقامتگاه‌های موجود را در آن مورد بررسی قرار دهید.