لهجه های شمالی، لهجه طبری مازنی ها و لهجه گیلکی گیلانی ها

معرفی لهجه های شمالی

کشور ایران مجموعه بی بدیلی از انواع لهجه ها و گویش های محلی است. گویش ها و لهجه های شمالی کشور ما از زیبایی و قدمت زیادی برخوردار هستند. شنیدن لهجه طبری مازنی ها و لهجه گیلکی گیلانی ها در شهرهای مختلف شمالی، گوش انسان را نوازش داده و آهنگ طبیعت را طنین انداز می سازد. هر یک از این لهجه ها برگی از تاریخ ایران را رقم زده و به دوره ای از گذشته های دور باز می گردند. لهجه های شمالی، از آوای زنان بر سر شالیزارهای برنج ، مزارع چای، تپه های بنفش پوشیده از گل گاو‌زبان و گله های گاو و گوسفندان سرچشمه گرفته و سرشار از رنگ، زیبایی و صدا است.

تاریخچه و پیشینه لهجه های شمالی و گویش های آن، همچون قصه ای شیرین و دلنشین، برای شنیدن جذاب می باشند. امروزه با تغییر سبک زندگی و مهاجرت بومیان شمالی به مناطق دور و شهرهای دیگر، این لهجه ها نیز دستخوش تغییر و دگرگونی شده و در خطر فراموشی هستند. متاسفانه نسل جدید از آوا ها و کلمات این گویش ها و لهجه ها بی نصیب و بی اطلاع مانده اند.

ما سعی داریم در این مقاله به معرفی لهجه های شمالی، لهجه طبری مازنی ها و لهجه گیلکی گیلانی ها پرداخته و اطلاعات جالبی در مورد آنها در اختیار شما قرار دهیم. قصد ما این است که در ترویج و شناخت گوشه ای از فرهنگ کهن ایرانی و معرفی تاریخ ریشه دار آن نقش کوچکی ایفا کنیم.

تاریخچه لهجه های شمالی، لهجه طبری مازنی ها و لهجه گیلکی گیلانی ها

معرفی لهجه های شمالی، با بیان تاریخچه و قدمت هر یک از آنها آمیخته است. لهجه ها و آوای آن‌ها از موسیقی نواحی مختلف برگرفته شده است. همین امر گویش ها و زبان های ایرانی را دلنشین و با احساس نموده است.

زبان یا لهجه طبری، تبری یا مازندرانی به عنوان زبانی مستقل در نظر گرفته می شود. این زبان در گروه زبان های کاسپین قرار دارد. زبان های تالشی، طبری،گیلکی، گورانی و ... همگی جزء این زبان بوده و با زبان پهلوی اشکانی ارتباط تنگاتنگی دارند.

زبان طبری و گیلکی، زبانی غریب و  در حال فراموشی

قدمت لهجه طبری به سده ششم و هفتم هجری باز می گردد. در آن دوران برای این زبان رسم الخط یا خط نوشتاری مشخصی تعریف نشده بود. اما به دلیل فراوانی و گسترش وسیع آن، توانست از زبان فارسی پیشی گرفته و برای تبدیل شدن به زبان رسمی ایرانیان به موفقیت های زیادی دست پیدا کند. با این وجود به دلیل آن که زبان حاکمان وقت، فارسی بود زبان طبری نتوانست زبان رسمی کشور در آن دوران شود.

در میان لهجه های شمالی، زبان گیلکی نیز زیر مجموعه زبان کاسپین بوده و به پهلوی اشکالی نام گرفته است. این زبان مربوط به منطقه شمال غربی فلات ایران بوده و در گیلان، گرگان، آذربایجان، همدان، قزوین و ... بر زبان ها جاری شده است. مردم گیلان از گذشته خود را گیلک یا گیل و لهجه یا زبان خود را گیلکی یا گِلکی نامگذاری کرده اند.

کتب معروف بسیاری به زبان طبری نوشته شده و از گذشته به یادگار مانده اند. از آن جمله می توان به قابوس‌نامه، مرزبان‌نامه (شکوه‌نامه) و ویس و رامین اشاره کرد که در نوع خود بی نظیرند. جالب است بدانید که بابا طاهر عریان نیز به گویش دیلمی از زبان گیلکی شعر سروده است.

هر کدام از لهجه های طبری مازنی ها و لهجه گیلکی گیلانی ها به کدام مناطق مربوط می شوند؟

لهجه های شمالی طبری و گیلکی تنها به یک منطقه خاص خلاصه نمی شوند. مردم مناطق مختلف شمال به این دو لهجه صحبت می کنند.

لهجه گیلکی: لهجه گیلکی در استان گیلان و از منطقه دینه چال (شرق رضوانشهر) تا دهانه پل رود (غرب کلاچای) را در بر می گیرد. مردم این نواحی همگی گیلکی زبان هستند.

لهجه مازندرانی: مردم در منطقه ای وسیع تر از استان مازندران با لهجه مازندرانی یا طبری صحبت می کنند. این محدوده از دهانه پل رود که در شرق کلاچای واقع شده، آغاز می شود و تا قره سو، رودی که از رامیان سرچشمه گرفته و به بندر ترکمن ختم می‌شود، ادامه پیدا می کند.

لهجه طبری و گیلکی، زبانی گسترده به وسعت خطه شمال

سفر به شمال، شنیدن لهجه های شمالی

سفر به شهرهای مختلف شمال کشور و دیدن زیبایی ها، صنایع دستی و مواد غذایی آنها و گفتگو با مردمان آن بسیار لذت بخش خواهد بود. لهجه های شمالی، طبری و گیلکی، تاریخچه ای پربار و طولانی در پس خود دارند. دیدن سر‌سیزی جنگل های شمال کشور، بوی ترشی ها و سیر ترشی ها و طعم مربا، شیرینی جات و غذاهای متنوع و بی نظیر شمالی، با لهجه مردمان آن تا همیشه در خاطر گردشگران و مسافران نقش بسته و باقی خواهد ماند.

اگر قصد سفر به این خطه از ایران عزیز را دارید، با رزرو ویلا استخردار اجاره ای سرخرود از قبل، در زمان خود صرفه جویی کنید. با اجاره ویلا استخردار در سرخرود مازندران، فضای داخل محل اقامت شما نیز لذت بخش و خاطره انگیز خواهد شد. هزینه اجاره ویلا بابلسر در نقاط مختلف آن، متغیر است. لیکن به کمک یک گروه مشاور املاک معتبر و با سابقه، یافتن ویلا استخردار سرخرود اجاره ای با هزینه ای مناسب و مقرون به صرفه و با سهولت بیشتری همراه خواهد بود.

سوالات متداول

• آیا آواها و نواهای مازندرانی نیز در دسته زبان یا لهجه طبری قرار داده می شوند؟ بله، زبان طبری یا مازندرانی دارای بیش از پنج میلیون گویش، آوا و نوا می باشد. مردم مازندران، شعرهای آوازی خود را به تَبَری و تَوَری می شناسند.
• آیا می توان لهجه طبری یا گیلکی را آموخت؟ بله، تعداد علاقه مندان به یادگیری، ترویج و حفظ این گویش ها و لهجه های شمالی کم نیست. امروزه کتاب ها و اساتید بسیاری بر روی آموزش آواها، کلمات و نکات دستور زبانی این لهجه ها تمرکز داشته و به آموزش آن می پردازند. دانشجویان زبان شناسی و دیگر علاقه مندان جزء دانش آموختگان لهجه های شمالی هستند.
• آیا به لهجه گیلکی یا طبری کتابی به چاپ رسیده است؟ بله، علاوه بر کتب قدیمی از جمله تاریخ طبری یا مرزبان نامه، کتاب ها و رمان های زیادی به این دو زبان نوشته شده و به چاپ رسیده اند. استقبال از کتاب هایی با گویش ها و لهجه های محلی سبب شده است که تعداد آنها به مرور زمان افزایش پیدا کند.

آوای مردمان مازندران، آمیخته با زبان آن ها