معرفی مجموعه کاخ نیاوران

مجموعه کاخ نیاوران در میان باغ بزرگ و زیبایی با همین نام واقع شده است. این مجموعه بی نظیر یادگاری از زمان قاجار و پهلوی است. تاسیس باغ به دستور فتحعلی شاه قاجار انجام گرفت. به دستور او باغ در نی زاری ساخته شد. به همین دلیل آن را باغ نیاوران می نامیدند. با گذشت زمان نی آوران تبدیل به نیاوران شد.

اولین بنای مجموعه کاخ نیاوران به دستور محمد شاه ساخته شد. این بنای کوچک در زمان ناصرالدین شاه جای خود را به بنایی باشکوه به نام صاحبقرانیه داد. بعد از روی کار آمدن محمدرضا شاه تمامی بناهای قدیمی و کوچک باغ تخریب شدند.

تنها بنای باقی مانده از مجموعه کاخ نیاوران، بنای صاحبقرانیه بود. هر چند کاخ ها و بناهای کوچک تری به دستور محمد رضا شاه ساخته شدند. با این حال صاحبقرانیه ابهت و اعتبار خود را همچنان حفظ کرد. تا زمان خروج شاه از ایران این کاخ به عنوان محلی برای انجام کارها و رسیدگی به امور مملکتی مورد استفاده او قرار گرفت.

مجموعه کاخ نیاوران در کجا قرار دارد؟

شاه در مجموعه کاخ نیاوران عمارتی بزرگ و با شکوه اما ساده تر از سایر کاخ های سلطنتی مانند گلستان و سعدآباد بنا کرد. این عمارت تا آخرین روزهای حضور شاه و خانواده اش در ایران پذیرای آنان بود. بعد از پیروزی انقلاب تا سال ۱۳۶۵ درهای این مجموعه به روی عموم بسته بود. سپس درب آن را جهت بازدید گردشگران باز نمودند. از سال ۱۳۸۲ تا ۱۳۸۸ مجموعه مورد مرمت و بازسازی مجدد قرار گرفت. بعد از آن دوباره امکان بازدید گردشگران و توریست های داخلی و خارجی مهیا شد. لازم به ذکر است که این مجموعه در سال ۱۳۷۷ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد.

مجموعه کاخ نیاوران در کجا قرار دارد؟

مجموعه کاخ نیاوران در درون باغ نیاوران و در منطقه شمیرانات قرار داد. این مجموعه در قسمت جنوبی خیابان باهنر و دارآباد واقع شده است. مهم ترین راه دسترسی به این باغ از طریق خیابان نیاوران یا باهنر امروزی است.

برای رفتن به مجموعه کاخ نیاوران باید از چه مسیری حرکت کرد؟

برای رفتن به مجموعه کاخ نیاوران باید وارد اتوبان صدر شده و از طریق خروجی کامرانیه به سمت نیاوران حرکت کرد. بعد از رسیدن به خیابان باهنر و حرکت در مسیر شرق به میدان نیاوران خواهید رسید. مجموعه در شمال میدان واقع شده است.

مسیر دیگری که می توان از طریق آن وارد مجموعه کاخ نیاوران شد. مسیر بزرگراه امام علی است. از این طریق می توان از سمت جنوب به شمال اتوبان وارد  خروجی اتوبان ارتش شده تا به خیابان موحد دانش رسید. سپس در امتداد این خیابان وارد خیابان پاسداران شده و در جهت شمال حرکت کرد. این مسیر به میدان نیاوران منتهی می شود.

مکان های اختصاصی مجموعه کاخ نیاوران

کاخ اختصاصی مجموعه نیاوران

عمارت اختصاصی مجموعه کاخ نیاوران بنایی دو طبقه و نیم است که مساحتی در حدود ۹۰۰۰ متر مربع دارد. طراحی کاخ توسط محسن فروغی استاد دانشگاه هنرهای زیبا انجام گرفته است. گچ بری های زیبایی این کاخ توسط استاد عبدالله صورت گرفته اند. همچنین آینه کاری های سقف و دیوار ها به دست استاد علی اصغر صورت گرفته اند.

طبقه اول مجموعه کاخ نیاوران شامل پذیرایی و سینمای اختصاصی می باشد. در قسمت پذیرایی محمد رضا شاه پذیرای مهمترین مهمانان خود از سراسر دنیا بوده است. سینمای تعبیه شده در این طبقه ۴۰۰ متر مساحت دارد.

نیم طبقه مجموعه کاخ نیاوران متعلق به لیلا دختر کوچک شاه بوده است. در این قسمت اتاق کار فرح و لباس های نظامی محمد رضا شاه  قرار داشته اند. در حال حاضر هنوز هم این وسایل در این قسمت نگهداری می شوند. طبقه دوم کاخ اختصاصی شامل اتاق خواب ها، اتاق های خواب نیمروزی و اتاق آرایش و اتاق لباس فرح می باشد.

بخش های مهم مجموعه بزرگ باغ نیاوران

بجز کاخ اختصاصی بخش های مهم دیگری در مجموعه کاخ نیاوران وجود دارند. مهم ترین این بخش ها عبارتند از:

• کاخ صاحبقرانیه و موزه حوضخانه

این کاخ در ۹۰۰ متری مجموعه کاخ نیاوران قرار دارد. این کاخ در زمان قاجار و ناصرالدین شاه بنا شد. سپس در دوران احمد شاه و مظفرالدین شاه بخش هایی از آن مانند حرمسرا کوچک تر شد و مورد تغییر قرار گرفتند. این کاخ تا زمان رضاخان متروک بود. سپس به دستور او جهت برگزاری جشن عروسی محمد رضا شاه و فوزیه مورد مرمت و تغییرات اساسی در قسمت داخلی قرار گرفت. تغییرات اساسی و مهم این کاخ در زمان محمد رضا شاه به اوج خود رسیدند. بعد از انقلاب این عمارت به موزه تبدیل شده است.

• کوشک احمد شاهی

این عمارت در زمان احمد شاه جهت اقامت ییلاقی او ساخته شد. در زمان رضا شاه از آن به عنوان دفتر کار او استفاده شد.

• موزه جهان نما

این موزه در جهت غربی کاخ صاحبقرانیه در سال ۱۳۵۵ ساخته شد. این بنا به منظور نگهداری از اشیاء قیمتی و هدایای اهدایی به همسر محمد رضا شاه ساخته شد.

کاخ نیاوران

• تالار آبی

این تالار زیبا در قسمت شمالی مجموعه کاخ نیاوران بنا شده است. این تالار پوشیده از تابلو های کاشی کاری  هفت رنگ است. ناگفته نماند این کاشی ها امروزه زیبایی و شکوه اولیه خود را از دست داده اند. دلیل اصلی نامگذاری این تالار کاشی های آبی و آب نمای زیبای روبه روی آن است.

• موزه کتابخانه اختصاصی

این کتابخانه به منظور استفاده شخصی شاه و همسر او در سال ۱۳۵۵ در شمال شرق باغ و در کنار کاخ صاحبقرانیه ساخته شد. این کتابخانه دارای مساحت ۷۷۰ متر مربع می باشد که در دو طبقه و یک زیر زمین ساخته شده است.

• موزه خودروهای ویژه کاخ نیاوران

این موزه با مساحت ۲۰۰ متر مربع در گاراژ قدیمی کاخ در سال ۱۳۹۱ بنا شد.

• موزه کتیبه ها

این موزه در سال ۱۳۸۷ در قسمت شرقی باغ ساخته شد. در این موزه ۴۴ کتیبه مهم و با ارزش از دوره های مختلف نگهداری می شوند. این کتیبه ها مربوط به دوران مادها، آشوری ها، عیلامی ها، سومری ها و ساسانیان می باشند. مهم ترین این کتیبه ها عبارتند از: کتیبه شاپور یکم در نقش رجب، کتیبه شاپور و اردشیر در نقش رستم و کتیبه کرتیر در نقش رجب.

سخن آخر

مجموعه کاخ نیاوران در عین سادگی یکی از مدرن ترین و باشکوه ترین کاخ های  ایران است. افرادی که علاقمند به تاریخ معاصر ایران هستند. می توانند بازدیدی از این مجموعه داشته باشند. افراد جهت اقامت و گردش در شهر تهران و دیدن آثار تاریخی و فرهنگی و توریستی این شهر لازم است. محل اقامت مناسبی برای خود فراهم نمایند. برای این کار اجاره ویلا با استخر سرپوشیده کرج یا اجاره ویلا در شهریار بهترین گزینه ها می باشند.