دژ گل خندان یکی از جاذبه های منحصر به فرد دماوند

معرفی دژ گل خندان :

یکی از جاذبه های گردشگری در دل طبیعت دماوند؛ دژ گل خندان می باشد. معمولا دژها در زمان های گذشته نقش دفاعی از شهر ها و روستا ها ایفا می کرده اند. محل ساخت این دژ ها در مراتع و بلندی صخره ها بوده و علت ساخت این دژ ها روی ارتفاعات؛ تسلط بیشتر نظامیان از درون قلعه بر دشمنان بوده است. نام دیگر دژ گل خندان ، دژ هفت دختر می باشد. قدمت این دژ به دوران ساسانیان باز می گردد‌. البته رونق و مرمت این دژ مربوط به دوران بعد از اسلام (در قرن۱۴) می باشد. این دژ در نزدیکی تهران و اطراف شهرستان پردیس و روستا گل خندان قرار دارد. در حال حاضر تنها قسمت باقی مانده از این قلعه، دیوار های بلندی به ارتفاع 20 متر است.

دژ گل خندان روی ارتفاعات تپه ای که محل بهم پیوستن دو رودخانه بومهن و رودهن می باشد، قرار دارد. در گذشته برای استحکام سازی نظامی این دژ در مقابل دشمنان و آگاهی از اتفاقات اطراف در هر چهار طرف این قلعه، یک برج را ایجاد کرده اند. بسیاری از آثار باستانی کشف شده از این قلعه به دوران ساسانیان تعلق دارد. البته آثاری هم از دوران بعد از اسلام نیز در این دژ یافت شده است.

دژ گل خندان کجاست؟

اگر علاقمند به بازدید از دژ گل خندان هستید؛ می‌توانید برای دسترسی به این مکان زیبا و تاریخی از چهار و نیم کیلومتری جاده جنوب تهران به بومهن و مازندران بروید  و سپس از دامنه تپه ماهورهای شرقی رودخانه سیاه عبور کنید. قلعه گل خندان در ضلع شمالی و انتهای رودخانه رودهن که به رودخانه سیاه وصل می شود، در قسمت جنوب روستا گل خندان جدید و در حدود 200 کیلومتری روستا گل خندان قدیم قرار دارد. مسیر دیگری که می تواند شما را به این جاذبه برساند؛ حرکت از تهران به دماوند  است که باید 65 کیلومتر مسافت طی کنید و وارد اتوبان بابایی شوید، بعد از عبور از بزرگراه زین الدین یاسینی به ابتدای جاده دماوند یا آزادراه تهران _ پردیس خواهید رسید، پس از آنکه به بومهن رسیدید می توانید از داخل شهر حرکت نمایید یا می‌توانید از بزرگراه کنارگذر جنوبی بومهن مسیر خود را تغییر دهید.

دیواره های دژ گل خندان

تاریخچه:

اطلاعاتی درباره قدمت دژ گل خندان در سال 1353 توسط میراث فرهنگی مشخص شده و تحقیقاتی درباره آثار کشف شده در این مکان نیز بدست آمده است. اما این اطلاعات دقیق و مشخص نیستند. کاوش مجدد کارشناسان میراث فرهنگی با بودجه تعیین شده برای کسب اطلاعات دقیق تر درباره قدمت و مرمت این بنا در سال 1385 انجام شده است. 

با توجه به تحقیقات صورت گرفته، سکونت در دژ گل خندان از  قرن دوم هجری تا ابتدای دوره صفوی وجود داشته است. همانطور که پیشتر گفته شد؛ ساخت این قلعه به دوران ساسانیان باز می گردد. از جمله آثار کشف شده در این دژ، یافتن سندی کهن مربوط به این قلعه است. سکه ای از جنس نقره و ضرب شده در اصفهان، مربوط به قرن دوم قمری تا هشتم میلادی در این قلعه یافت شده است. روی سکه تاریخ 197 هجری حکاکی شده که مربوط به قرن دوم هجری و دوران حکومت هارون الرشید عباسی می باشد. البته در مورد ساکنین این دژ در سال های پیش از قرن نهم قمری اطلاعاتی در دسترس نمی باشد.

یکی از قدیمی ترین منابع مرتبط با دژ گل خندان نوشته ای درباره گیلان و دیلمستان به نوشته تاریخ نویس ظهیرالدین مرعشی می باشد. قلعه گل خندان به لحاظ استراتژیک اهمیتی ندارد. اما این قلعه نقش بسیار مهمی برای کامل کردن پازل مرتبط با تاریخچه مناطقی مانند: ری، تهران و دماوند داشته است. 

معماری:

وسعت زمین دژ گل خندان از شمال شرق به سمت جنوب غربی می باشد. در قسمت شمال و شمال شرقی مقاومت این قلعه را صخره هایی طبیعی تشکیل داده اند. این صخره ها از لایه های رسوبی شامل: قلوه سنگ، شن و ماسه و کنگلومرا تشکیل شده و استحکام زیادی ندارند. دیوار های قسمت جنوب و جنوب غربی این دژ از سنگ لاشه و قلوه سنگ و ملات گچ سنتی محکم و نفوذ ناپذیر ساخته شده است. قسمت های شرقی و شمال شرقی این قلعه نیز هم اکنون  وجود ندارد و از بین رفته است. هم اکنون به علت احداث جاده در بین روستاها؛ قسمت جنوبی نیز ویران شده است. این جاده مستقیما از روی محور دژ و قسمتی از معماری این مکان گذر کرده است. 

دالان زیرزمینی ورود و خروج قلعه

مهمترین راه خروجی دژ گل خندان در قسمت جنوبی و در قسمت داخل دژ و به شکل سوراخی زیرزمینی میسر می باشد. سقف این مسیر به صورت گهواره و در امتداد فضای بیرونی قلعه به صورت دالان و بر گردنه صخره تشکیل شده است. قسمت های مختلف این قلعه شامل:  قسمت های خارجی، بخش شارستان یا عامه نشین قلعه، بخش ارگ یا حاکم نشین می باشند. 

بهترین زمان بازدید از دژ گل خندان :

برای بازدید از دژ گل خندان این مکان تاریخی و کهن بهترین زمان فصل بهار است. به علت آب و هوای خوب و خنک و قرار گرفتن روی ارتفاعات؛ بهترین زمان برای بازدید و تفریح از این جاذبه؛ فصل بهار می باشد.

 ساعات بازدید و بلیط از دژ گل خندان :

برای بازدید از دژ گل خندان احتیاجی به تهیه بلیط و پرداخت هزینه ورودی نمی باشد. بازدید از این مکان تنها چند ساعت از زمان شما در طول روز صرف خواهد کرد. شما عزیزان می توانید در هر روز از هفته به بازدید از این مکان زیبا سفر کنید و از آن لذت ببرید.

گردشگران غیر تهرانی و بازدید از دژ گل خندان :

امکان بازدید از دژ گل خندان برای گردشگران غیر تهرانی و خارجی و داخلی وجود دارد. درست است که بازدید از این مکان احتیاج به زمان زیادی ندارد، اما شما عزیزان می توانید علاوه بر بازدید از قلعه گل خندان از دیگر جاذبه های اطراف آن نیز بهره مند شوید. پیشنهاد ما برای اقامت شما : اجاره ویلا با استخر در اطراف تهران، اجاره روزانه ویلا با استخر اطراف تهران و اجاره ویلا با استخر در اطراف تهران است.

نمای دیگری از قلعه

پرسش های متداول:

قدمت دژ گل خندان به چه زمانی باز می گردد؟ قدمت این مکان تاریخی و کهن بر اساس آثار کشف شده از این منطقه؛ به دوران ساسانیان و دوران پیش از اسلام باز می گردد.

قلعه گل خندان در کجا قرار دارد؟ این قلعه در چهارو نیم کیلومتری جنوب جاده تهران به بومهن و مازندران و در دامنه تپه ماهورهای شرقی مسیر رودخانه سیاه قرار دارد.