آرامگاه بابا قاسم

آرامگاه بابا قاسم

شهر اصفهان با دارا بودن آثار متعدد تاریخی و باستانی و همچنین جاذبه‌های بسیار زیاد توریستی، لقب نصف جهان را به خود گرفته است. البته برخورداری از آثار متنوع تاریخی از موزه و باغ‌های قدیمی تا مساجد و آرامگاه‌های مربوط به شخصیت‌های مختلف، لایق بودن لقب نصف جهان را برای این شهر کاملاً تأیید می‌کنند.

یکی از نمادهای تاریخی و بسیار پراهمیت که در این شهر در قالب یک آرامگاه و نوع بقعه و مقبره آثار تاریخی واقع شده است، آرامگاه شخصی به نام بابا قاسم است. این مقبره درواقع یکی از ده‌ها جاذبه توریستی شهر زیبای اصفهان به شمار می‌رود و از جاذبه فرهنگی و گردشگری برخوردار است. به کار رفتن یک معماری خاص در بنا نهادن این آرامگاه به عنوان یکی از وجوه تمایز آن شناخته می‌شود. علاوه بر این با توجه به جنبه تاریخی و مذهبی، گردشگران بسیاری را در طول سال جذب می‌کند.

معرفی آرامگاه بابا قاسم

در میان ده‌ها آثار تاریخی بی‌نظیر و جاذبه‌های توریستی فوق‌العاده زیبای شهر اصفهان، نمونه‌ای متفاوت از یک معماری منحصر به فرد به چشم می‌خورد. این محل تحت عنوان آرامگاه بابا قاسم شناخته می‌شود و درواقع یکی از برجسته‌ترین آثار این شهر به شمار می‌رود. زیبایی این بنا به قدری است که هر بیننده‌ای را در خود غرق می‌کند و بازدید از آن را به یک خاطره ماندگار و فراموش نشدنی تبدیل می‌کند.

این مقبره علاوه بر دارا بودن جذابیت‌های ظاهری مربوط به معماری به کار برده شده و تزئینات آن، از یک جنبه مذهبی نیز برخوردار است. چراکه شخصی که در این آرامگاه دفن شده است، فردی به نام بابا قاسم است که یکی از معروف‌ترین و پرآوازه‌ترین عارفان و زاهدان اوایل قرن 8 هجری به شمار می‌رود.

(نمای بیرونی و محوطه آرامگاه بابا قاسم)

همچنین در کنار جنبه‌های دینی و مذهبی و معماری، از آرامگاه بابا قاسم می‌توان به عنوان سندی یاد کرد که هنر و معماری اصیل ایرانی و تلفیق آن با معماری اسلامی را نشان می‌دهد. درواقع این مقبره با برخورداری از کاشی کاری‌های معرق لاجوردی و خطوط ایجاد شده، هنر دیرینه ایرانیان را از دوره حکومت ایلخانیان به رخ تمام جهانیان کشیده است. از این جهت می‌توان گفت این آرامگاه جنبه‌های مختلف دینی مذهبی، تاریخی و معماری را به هم گره زده است. این بنا در 15 دی 1310 با شماره 100، در فهرست آثار ملی قرار گرفته است.

تاریخچه آرامگاه بابا قاسم

بابا قاسم را می‌توان به عنوان یکی از مشهورترین شخصیت‌ها و چهره‌های اصفهان در اوایل قرن 8 هجری قمری دانست که عارف و فقیه بوده است. مدرسه‌ای با عنوان مدرسه طوقچی در اصفهان برای این عارف ساخته شده بود که وی در آن مدرسه به تدریس علوم عرفانی و اسلامی مشغول بود و از این طریق، تأثیر بسیار چشمگیری بر رشد و تقوای جامعه مردم اصفهان داشت.

از این جهت پس از وفات بابا قاسم، مریدان، محبان و شاگردان وی و حتی افرادی که تمایل به آموختن علوم تصوف و عرفان را داشتند، یاد و خاطره وی گرامی داشته می‌شد. اما یکی از شاگردان بابا قاسم که سلیمان ابی الحسن طالوت دامغانی نام داشت، بر آن شد تا به منظور ماندگار شدن یاد بابا قاسم، یک مقبره برای او در مکان آرامگاهش بنا کند. این مقبره همچنان پابرجاست و در محله شهشهان اصفهان امروزی واقع شده است.

(تصویر داخل مقبره بابا قاسم)

بابا قاسم که بود؟

بابا قاسم از بززرگترین و مشهورترین عرفا و زاهدان بوده است که در اوایل قرن 8 هجری قمری می‌زیسته است. وی با توجه به تقوا پیشه کردن در سطح بالا و آموزه‌های اخلاقی که از آن برخوردار بود، در نزد عموم محبوبیت بسیار زیادی داشت. این احترام سبب شده بود به او لقب «بابا» بدهند. البته برخی نیز بر این باورند که در طول قرون 8 تا 10 هجری، افرادی از عارفان صوفیه در اصفهان می‌زیسته‌اند که تحت عنوان «بابا» شناخته و نامیده می‌شدند. درواقع این کلمه به منظور بزرگداشت و احترام گذاشتن در کنار اسم عارف قرار می‌گرفت.

جالب است بدانید هیچ تاریخ دقیق و مشخصی برای حیات و وفات بابا قاسم مشخص نیست. تنها چیزی که سندیت دارد، این است که در سال 725 هجری قمری، مدرسه این فرد که با عنوان مدرسه امامیه شناخته می‌شده است، در قید حیات بوده است.

معماری آرامگاه بابا قاسم

معماری آرامگاه بابا قاسم به گونه‌ای است که علاوه بر تمایز دادن آن از اغلب آرامگاه‌ها، یک یادگاری برجسته و ارزنده از هنر معماری ایرانی اسلامی در دوره حکومت ایلخانیان به شمار می‌رود. یکی از زیبایی‌های آرامگاه بابا قاسم گنبد آن است که به شکل یک هرم هشت ضلعی طراحی و ساخته شده است که هر ضلع و ترک آن، تزئیناتی از جنس کاشی‌های لاجوردی و معرق کاری بسیار نفیس را دارا است.

در قسمت سردر این آرامگاه کاشی‌های فیروزه‌ای طراحی شده‌اند که تاریخ ساخت آن نیز بر این کاشی‌ها ثبت شده است. همچنین ورودی آرامگاه بابا قاسم نیز دارای یک در چوبی است که بر روی آن عبارات و جملاتی به زبان عربی و با خط ثلاثی حک شده‌اند.

(نمایی از سقف بخشی از مجموعه آرامگاه بابا قاسم)

بر روی دیواره‌های این بنا اسم‌های الهی نوشته شده است و در گردنه گنبد نیز عبارات عربی مجدداً تکرار شده‌اند. این آرامگاه از یک شبستان نیز برخوردار است که تزئینات مربوط به آن با استفاده از مقرنس کاری صورت گرفته است و از آجر چینی برای آن استفاده شده است. بهتر است بدانید شبستان در معماری اسلامی به منظور عبارت و نماز خواندن مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در قسمت داخلی آرامگاه تعداد 2 عدد کتیبه به صورت معرق کاری شده وجود دارد که اطلاعات بیشتری را از حیات وی به ما ارائه می‌دهد. همچنین در داخل مقبره یک قبر وجود دارد که به نام پهلوام میرزا علی است و وجه تمایز این قبر با سایر قبرها این است که بر روی آن اسامی چهارده معصوم نوشته شده است.

پرسش‌های متداول

برای سفر به اصفهان چه ملزوماتی نیاز خواهیم داشت؟

در هنگام برنامه‌ریزی برای سفر به اصفهان در ابتدا لازم است اجاره سوئیت آپارتمان اصفهان را انجام دهید.

آیا در نزدیکی آرامگاه بابا قاسم می‌توان اقامتگاه اجاره کرد؟

بله؛ رزرو خانه در اصفهان در اغلب نقاط این شهر امکان پذیر خواهد بود.