مناره گلپایگان؛ از قدیمی‌ترین و بلندترین مناره‌های ایران

مناره گلپایگان؛ از قدیمی‌ترین و بلندترین مناره‌های ایران

استان اصفهان با توجه برخورداری مرکز این استان از جاذبه‌های گردشگری بسیار متعدد و حتی وجود آثار باستانی و تاریخی در شهرستان‌های این استان، هر ساله گردشگران بسیاری را به خود جذب می‌کند. یکی از این جاذبه‌های توریستی که در یکی از شهرستان‌های استان اصفهان به نام شهرستان گلپایگان واقع شده است، مناره گلپایگان است که برخی آن را با نام میل گلپایگان نیز می‌شناسند. بر اساس اسناد و مدارک به دست آمده از تحقیقات محققان و مورخان، قدمت این اثر تاریخی به 9 قرن قبل بازمی‌گردد.

از این جهت می‌توان مدعی شد که این مناره در دوارن حکومت سلجوقیان بنا نهاده شده است و از آثار آن دوره به شمار می‌رود. قدمت بسیار این مناره نشان می‌دهد که مناره گلپایگان روزهای تلخ و شیرین بسیاری را از ادوار مختلف تاریخی به خود دیده است. یک چراغ بر فراز این مناره به چشم می‌خورد که وجود این چراغ، می‌تواند به عنوان یک راهنما برای کاروانیان محسوب شود. مناره نامبرده شده به عنوان یکی از بلندترین مناره‌های ایران به شمار می‌رود و به سبب این موضوع، در فهرست آثار ملی ایرام به ثبت رسیده است.

گلپایگان کجاست؟

کشور ما با توجه به برخورداری از تمدن غنی، دارای تاریخ پرباری است که در طی آن، سنت‌های اصیل ایرانی همواره وجود داشته‌اند. بافت شهرهای ایران نیز از این سنت‌ها تبعیت کرده است و از این جهت، اغلب شهرهای ایران از تاریخ منحصر به فردی برخوردار هستند. گلپایگان نیز یکی از این شهرها محسوب می‌شود که در استان اصفهان و در بخش غربی آن واقع شده است. در رابطه با نام گذاری این شهر داستان‌های بسیاری وجود دارد که برخی از آن‌ها از سندیت بیشتری و محکم‌تری برخوردار هستند.

اما در کل این نظریه وجود دارد که در ابتدا نام این شهر گردبادگان بوده است که در زبان فارسی در معنای کوهپایه و یا پای کوه مورد استفاده قرار می‌گیرد. این موضوع به اوایل دوران حکومت ساسانیان و همچنین اوایل ورود اسلام به ایران مربوط می‌شود. از این جهت اعراب این شهر را با نام جردبادکان می‌شناختند که در اثر کثرت استعمال این اسامی، بعدها نان این شهر به گلپایگان تغییر پیدا کرد.

مناره گلپایگان

نمای کلی مناره گلپایگان

یکی از بلندترین مناره‌های موجود در کشورمان، مناره گلپایگان است که برخی از آن با عنوان میل گلپایگان نیز یاد می‌کنند. مناره گلپایگان در قرن 5 هجری قمری بنا نهاده شده است که این زمان را می‌توان به زمان حکومت و پادشاهی سلجوقیان در ایران نسبت داد. این مناره حتی در زمان ساخت نیز بلندترین مناره موجود در ایران به شمار می‌رفت.

جالب است بدانید که مناره نامبرده شده توانسته است به مدت 900 سال در مواجهه با عوامل مخرب طبیعی همچون باران، زلزله، باد، سرما و گرما سالم باقی بماند. البته با توجه به وجود یک چراغ در قسمت بالای این مناره، از آن به عنوان راهنمای کاروانیان نیز استفاده می‌کردند و به همین سبب، مناره گلپایگان را با نام فانوس صحرا نیز می‌شناختند. لازم به ذکر است که قرار گرفتن این مناره در مسیر جاده ابریشم، نوری که بر فراز آن دیده می‌شد، به کاروانیان کمک می‌کرد.

تاریخچه ساخت مناره گلپایگان

با توجه به علاقه بسیار پادشاهی‌های سلجوقیان و صفویان به سازه معماری مناره، در اکثر شهرهایی که در این حکومت‌ها به عهنوان شهرهای مهم برشمرده می‌شدند، مناره و یا سلسله مناره‌های بسیار قدیمی از همان دوران به جا مانده است. هرچند که مناره‌ها درواقع یک سازه باریک و بلند بودند و در ظاهر استحکام لازم و کافی را نداشتند، اما از محکم‌ترین آثار به جا مانده از ادوار گذشته تاریخی به شمار می‌روند. این استحکام و مقاومت بالا را می‌توان مرهون مصالح به کار برده شده در ساخت این بناها دانست.

دیواره‌های مناره گلپایگان

یکی دیگر از مهم‌ترین این دلایل، مساحت کم بام مناره است که موجب کاهش میزان نفوذ برف و باران می‌شد. البته مناره‌ها در اشکال مختلفی ساخته می‌شدند که اغلب در طرح‌های مخروطی و استوانه‌ای بودند. چراکه این شکل سازه‌ها در برابر عواملی همچون زلزله، از مقاومت بالایی برخوردار است. لازم به ذکر است که مناره‌ها در ساخت مساجد نیز مورد استفاده قرار می‌گرفتند. امروزه شهر اصفهان با تعداد 47 مناره سرپا که به ثبت رسیده‌اند، بیشترین تعداد مناره را دارا است که مناره گلپایگان، تنها یکی از این مناره‌ها است.

مناره‌ها در دوره حکومت سلجوقیان

این مناره در دوران حکومت سلجوقیان ساخته شده است و بر اساس نظریات محققان و مورخان، مناره‌های بنا شده در دوره حکومت سلجوقیان، در نوع خود یک شاهکار به شمار می‌روند. یکی از مواردی که معماری مناره‌ها را در دوراه سلجوقیان متمایز کرده است، تکمیل شدن تزئینات آجری در نمای بناها، دیوارها، سقف‌ها، پوشش‌ها و کف سازی است. همچنین معماران این دوران در چیدن آجرها و به وجود آوردن قرنیزهای آجری و کتیبه‌ها، از مهارت و تبحر بالایی برخوردار بودند. در مناره‌های این دئره همچون مناره گلپایگان خطوط کوفی تزئینی آجری و گره‌های ساده اولیه بسیار به چشم می‌خورد.

ساخت مناره گلپایگان

این مناره از دو در برخوردار است که در داخل آن نیز یک پلکان به چشم می‌خورد. این مناره‌ از  بلندترین مناره‌های ایران است و ازتفاع آن نیز به 18 متر می‌رسد. در برخی از ادوار تاریخی بخش‌های بالایی و پایینی این مناره دچار آسیب و تخریب شده‌اند که البته این آسیب‌ها بعداً مورد بازسازی و ترمیم قرار گرفت.

بخش‌هایی از مناره گلپایگان

همچنین در این قسمت‌های مناره گلپایگان دو کتیبه وجود دارد که به حط کوفی کتابت شده‌اند و هیچ تاریخی نیز در آن‌ها به چشم نمی‌خورد. همچنین برخی از آیات قرآن نیز بر این کتیبه‌ها نقش بسته‌اند. مصالحی که در بنا نهادن این مناره مورد استفاده قرار گرفته است را می‌توان همانند سایر اغلب مناره‌ها و عمارت‌های قدیمی به جا مانده از رمان سلجوقی، گل و آجر دانست.

پرسش‌های متداول

قیمت اجاره سوئیت اصفهان چه میزان با قیمت اجاره اقامتگاه در شهرستان گلپایگان تفاوت دارد؟

مبالغ و قیمت اقامتگاه‌های مختلف به شرایط هر اقامتگاه بستگی خواهد داشت. از این جهت لازم است به منظور مقایسه قیمت انواع اقامتگاه‌ها، به سایت اجاره ویلا اصفهان مراجعه کنید.