عمارت كلاه‌فرنگي بندرعباس
هرمزگان - بندرعباس
3 سال پیششرحي بر معرفي عمارت كلاه‌فرنگي بندرعباس
خلاصه محتوا : عمارت كلاه‌فرنگي شهر بندرعباس، يكي از معدود ساختمان‌هاي قديمي اين شهر است كه قدمتي طولاني دارد. امروزه اين بنا در حال تخريب است و مجوز بازديد ندارد ولي اطلاع از تاريخ آن باعث مي‌شود در سفر توريستي خود به جنوب ايران، وقتي به محدوده عمارت كلاه‌فرنگي رفتيد، با مشاهده عظمت و هيبت بنا از دور، تاريخ پر نشيب‌وفراز و ارزشمند آن را به خاطر آوريد.
عمارت كلاه‌فرنگي بندرعباس
عمارت كلاه‌فرنگي شهر بندرعباس، يكي از معدود ساختمان‌هاي قديمي اين شهر است كه قدمتي طولاني دارد. اين بنا كه با كاربري تجاري ساخته شده‌بود، در طول تاريخ 300 ساله خود، شاهد نشيب و فرازهاي بسياري بوده و تلخي‌ها و شادي‌هاي فراواني را پشت سر گذاشته‌است. امروزه اين بنا در حال تخريب است و مجوز بازديد ندارد. ولي به جهت ارزشمندبودن بنا و قدمتي كه دارد، نامه‌نگاري‌هاي اداري زيادي براي مرمت و بازسازي آن انجام شده و همچنان در حال انجام است كه انتظار مي‌رود به بار بنشيند و اين عمارت خسته از عبور طوفان‌ها را در طول تاريخ، از خطر مرگ حتمي نجات دهد. در اين مقاله شرحي بر عمارت كلاه‌فرنگي بندرعباس، دليل نام‌گذاري آن و استفاده‌اي كه از آن مي‌شده‌است خواهيم داشت تا اگر براي بازديد از جاذبه‌هاي گردشگري ايران به استان هرمزگان رفتيد، سري به اين بنا بزنيد؛ هرچند كه به دلايل امنيتي و خطر ريزش ساختمان، مجوز ورود به داخل داده‌نمي‌شود، ولي وقتي از دور هيبت و عظمت آن را مشاهده مي‌كنيد، تاريخچه آن و سرگذشت غم‌انگيزش را به ياد خواهيد آورد. از آن‌جايي كه در شهر بندرعباس و جزيره‌هاي اطراف اين شهر، مكان‌هاي گردشگري بسياري وجود دارد كه ممكن است به چند روز اسكان در اين شهر نياز داشته‌باشيد تا از همه آن‌ها ديدن كنيد، اجاره ويلا استخردار بندرعباس يا اجاره باغ در بندرعباس، به شما فرصت مي‌دهد كه مدت كوتاهي در اين شهر تاريخي اقامت كنيد و علاوه بر بازديد از مناطق گردشگري جنوب، از سكونت در اين ساختمان‌هاي اجاره‌اي نيز لذت ببريد. براي اجاره ويلا، مي‌توانيد از سايت ويلايار كمك بگيريد تا لذت سفري شيرين و جالب را در خاطرات خود ثبت كنيد.
تاريخچه عمارت كلاه‌فرنگي
عکسی تاریخی از دوران شکوه عمارت کلاه‌فرنگی
تاريخچه عمارت كلاه‌فرنگي، بازگوكننده حوادث بيشماري از تاريخ است. از حكومت صفويان گرفته تا حمله افغان‌ها به ايران، دوران پررونق تجارت هلنديان در بندرعباس، نشيب‌وفرازها و جنگ‌هاي دوران حكومت قاجارها تا پهلويان و تاريخ 40 ساله پس از انقلاب. حرفاي بيشمار و حال غريبي دارد براي گفتن اين بناي رو به تخريب و در حال مرگ! عمارت كلاه‌فرنگي كه در سال 1622 ميلادي، توسط كمپاني هند شرقي بريتانيا، پس از اخراج پرتغالي‌ها از بندرعباس، از دربار شاه عباس صفوي اجازه تأسيس گرفت، به منظور ايجاد تجارت‌خانه در بندرعباس ساخته‌شد. 136 سال بعد، پس از ترك هلنديان، عمارت كلاه‌فرنگي به مكاني براي رتق‌وفتق امور گمرگي بندرعباس اختصاص داده‌شد.
در زمان قاجار در محدوده عمارت كلاه‌فرنگي با كاربري گمرك بندرعباس، بخش‌هايي به حرم‌خانه، ديوان‌خانه، صندوق‌خانه، فراش‌خانه، كارخانه، غلام‌خانه، حمام، محبس، اصطبل، برج ديده‌باني و نگهباني اختصاص داده‌شد. از آن‌جايي كه اين عمارت و اطراف آن از اهميت برخوردار بودند، در طول تاريخ شاهد زدوخوردهاي بيشماري بين ساكنان و مهاجمان بوده‌اند.
زمانی که عمارت کلاه‌فرنگی هنوز امکان پذیرایی از میهمانان و بازدیدکنندگان را داشت
در سال 1284 شمسي، گمرك در طبقه همكف و ساير اتاق‌ها همان كاربري دارالحكومه را داشتند. در ابتداي سال 1300 دارالحكومه به مكان ديگري انتقال يافت ولي ساختمان گمرك تا سال 1352 شمسي به فعاليت خود ادامه داد. در سال‌هاي انتهايي حكومت پهلوي و سال‌هاي اول انقلاب، تا ابتداي سال 1360 شمسي، عمارت كلاه‌فرنگي و محوطه اطراف آن، به بازار تره‌بار اختصاص يافت. سپس آيت‌الله احمدي فقيه، امام جمعه بندرعباس، عمارت را وقف حوزه علميه نمود و تا ده سال طلاب در آن به تحصيل مي‌پرداختند. پس از احداث ساختمان جديدي براي طلاب، ساختمان كلاه‌فرنگي متروكه شد و امروزه درون پاركينگ حوزه علميه مدرسه‌النبي واقع شده است. از آن‌جايي كه سال‌هاست بدون استفاده و بدون هيچ كاربري بوده و مورد مرمت و بازسازي نيز قرار نگرفته‌است، به شكل بي‌رحمانه‌اي مورد هجوم عناصر طبيعي، رو به تخريب و ويراني است! در حال حاضر، برخي از اتاق‌هاي آن سقف ندارند و با آفتاب روز مفروش مي‌شوند. درب بعضی از اتاق‌ها کنده شده و گچ دیوارها و سقف فروریخته است. چوب‌های بام در اثر گرما و رطوبت از بین رفته و امکان ریزش ساختمان وجود دارد. ساختمانی که در گذشته یکی از مراکز مهم تجارت داخلی و خارجی ایران بوده‌است، امروز حتی اجازه بازدید ندارد. از همه جای ساختمان فریاد غریبانه کمک‌خواهی برای نجات از مرگ مظلومانه به گوش می‌رسد!
دليل نام‌گذاري كلاه‌فرنگي
عمارت کلاه‌فرنگی در وسط یک حیاط بزرگ، مشتمل بر سه طبقه است که به منظور انجام کارهای اداری گمرک و سکونت ساخته شده‌بود و در اطراف آن آب‌انبارهای بزرگ و متعددی ساخته بودند. از آن‌جایی که طبقه سوم بنا دارای اتاق بزرگ هشت‌گوشی بود که بام آن را گنبدی مخروطی‌شکل، به سبک کلاه‌فرنگی در بر می‌گرفت، به آن اتاق لقب کلاه‌فرنگی دادند که در طول زمان این نام برای کل عمارت مورد استفاده قرار گرفت.
معماري عمارت كلاه‌فرنگي
شکل هشت‌گوش عمارت کلاه‌فرنگی و طبیعت زیبای اطراف آن
معماری عمارت کلاه‌فرنگی به شکل هشت‌گوش است. آن را در زمینی به مساحت 429 متر مربع، با ارتفاع حدود 30 متر، در سه طبقه و به عرض 14 متر ساختند. در این بنا مجموعاً 33 اتاق، تراس مشرف به ساحل، با اتاق‌هایی با کاربری اداری(طبقه اول) و اداری - مسکونی(طبقه دوم و سوم) ساختند. دیوارها دارای گچ‌بری و پنجره‌ها دارای منبت‌کاری و تزئینات و مصالح به کاررفته در ساختمان عبارت از سنگ سیاه قلعه هرمز، ساروج، گچ و چوب بلوط بودند. در ضلع شمال، جنوب و غرب طبقه دوم عمارت نیز، مهتابی‌هایی مشرف به حیاط و محوطه‌های اطراف ساخته بودند.
كاربري عمارت كلاه‌فرنگي از گذشته تا كنون
محله باستاني سورو
از ابتدای ساخت عمارت کلاه‌فرنگی تا زمان حیات پررونق آن، از این ساختمان جهت انجام امور گمرکی و اسکان کارمندان استفاده می‌شد. طبقه اول به نگهداری کالاها و طبقه دوم به انجام امور اداری و اسکان اختصاص داشت. طبقه سوم با کاربری استراحت و دید فضا و محیط اطراف ساخته شده‌بود. دو حیاط زیبا و بزرگ پر از درخت‌کاری و گل‌کاری نیز عمارت را در بر گرفته‌بودند. پس از انقلاب ایران، به مدت ده سال کاربری تحصیل طلاب را داشت و امروزه بدون هیچ کاربری در حال تخریب و ویرانی است. در حالی که یکی از معدود ساختمان‌های بندرعباس است که تاریخی اینچنین قدیمی و پر ارزش در دل خود جای داده‌است.
راه دسترسي به عمارت كلاه‌فرنگي
راه دسترسی به عمارت کلاه‌فرنگی، از طریق بخش مرکزی شهر بندرعباس است. این عمارت قدیمی و ارزشمند، در مجاورت اسکله قدیمی بندرعباس، مشرف به دریا، در بلوار طالقانی رو به روی بندر مسافربری شهید حقانی واقع شده است. از آن‌جایی که مالکیت آن در اختیار حوزه علمیه است، در داخل محوطه مدرسه محصور شده و به دلیل خطر ریزش، از پذیرایی بازدیدکنندگان معذور است.
عکس قدیمی مربوط به دوران حیات عمارت کلاه‌فرنگی
ویلا های مرتبط
نظرات کاربران(0 نظر)