خانه بروجردی

بازدید از خانه بروجردی‌ها واقع در کاشان

امروز می‌خواهم در مورد تجربه سفرم به یکی از مکان‌های گردشگری واقع در شهر کاشان بپردازم که نامش خانه بروجردی‌ها هست. یکی از بزرگترین شهرستان‌های استان اصفهان، شهر کاشان هست که قدمت خیلی بالایی دارد. حتی اگر به کاشان سفر نکرده باشید حتما می‌دانید که این شهر علاوه بر مکان‌های مذهبی مثل آقاعلی عباس، پر از مکان‌های گردشگری هست که می‌تواند زمان سفر حسابی سر شما را گرم کند. یکی از این مکان‌های گردشگری که خیلی هم معروف هست و حتما اسمش را تا حالا شنیدید، خانه بروجردی‌ها هست.

شاید پیش خودتون بگید خب خانه بروجردی‌ها حتما یک خانه قدیمیه مثل کلی از خانه‌های قدیمی دیگه که چند صال سال پیش وجود داشتند، خب این چه جذابیتی می‌تواند داشته باشه؟ اما وقتی از نزدیک این خانه را ببینید نظرتون کاملا عوض میشه!

اگر می‌خواهید از طرف پایتخت به این شهر سفر کنید لازمه بدانید که شهر کاشان در 220 کیلومتری جنوبی استان تهران قرار گرفته و 200 کیلومتر تا مرکز استان فاصله دارد. خانه بروجردی‌ها یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی موجود در شهر کاشان هست که جزو آثار ملی کشور ثبت شده. پس یادتان باشد زمان سفر حتما از این خانه جذاب دیدن کنید.

شک نکنید ساخت این بنا نظر شما را کلی راجع به ذهنیت اولیه‌تان در مورد این خانه عوض می‌کند. ساخت خانه بروجردی‌ها نیمه دوم قرن 13 هجری شروع شد که آن زمان دوران قاجار بود. این خانه بادگیرهای قرینه و هلالی شکل زیبایی دارد که روی بام تالار اصلی قرار گرفته و وقتی از تالار اصلی دیدن کنید حتما متوجه آن خواهید شد.  روی این بنا هم ساختمانی شبیه به کلاه فرنگی ساخته شده که جلوه زیبا و جذابی دارد و توانسته به زیبایی معماری ایرانی را به نمایش گذارد.

آشنایی با مساحت و معماری خانه بروجردی‌ها

مساحت کلی این بنا تقریبا 3000 متر مربع بوده که دو حیاط اندرونی و بیرونی دارد. این خانه کاملا مناسب با شرایط آب و هوایی گرم و کویری منطقه کاشان طراحی شده، طوری که در فصل‌های گرم بهار و تابستان می‌شود از طریق بادگیرهایی که در پشت بام این ساختمان قرار داره خنکای مطبوع و جذابی را به صورت طبیعی احساس کرد که به طور کامل به زیرزمین راه پیدا می‌کند و هوا را تصفیه می‌کند.

پیش‌تر گفتم که این خانه دو بخش اندرونی و بیرونی دارد که سردر اصلی و هشتی ورودی هر دو بخش یکی هست. اهمیتی که این خانه دارد به خاطر معماری و تزئینات داخلی به کار رفته در آن هست، طوری که مطمئنم شما هم مثل من وقتی برای اولین بار از این خانه تاریخی بازدید کنید محو تمامی بخش‌های جذاب آن خواهید شد. نقاشی‌های این ساختمان بسیار متنوع هست و برای رنگ کردن بخش‌های مختلف ساختمان از رنگ روغن و آبرنگ استفاده شده که ترکیب فوق العاده چشم نوازی را ایجاد کرده.

از نقاشی‌ها و گچبری‌های این ساختمان نگم که واقعا فوق العاده بود طوری که هنوز هم با دیدن عکس‌های این بنا به فکر فرو می‌روم که چقدر استادهای زمان قدیم در معماری این ساختمان عالی عمل کرده‌ بودند! تمامی نقاشی‌ها و گچ بری‌های این خانه تحت نظر صنیع الملک یکی از نقاش‌های بزرگ آن زمان انجام شده که اتفاقا عموی کمال الملک معروف هم بوده. معماری این ساختمان توسط علی مریم کاشانی که یکی از معروف‌ترین معمارهای اکثر خانه‌های معروف تو کاشان هست، بوده.

ماجرای جالب ساخت خانه بروجردی‌ها!

حالا که در مورد بنای کلی این ساختمان حرف زدم و توضیحات مختصری را در مورد این ساختمان برای شما گفتم بهتر هست یکم در مورد صاحب این خانه حرف بزنم تا اصلا بدانید چه داستان جالبی پشت ساخت این بنا بوده!

صاحب این خانه حاج حسن نطنزی بوده که یکی از بازرگان‌های معروف اهل نطنز در کاشان بوده. از آنجایی که حاج حسن نطنزی خیلی به شهر بروجرد سفر می‌کرده برای همین به نام بروجردی معروف بوده. برای همین هم اسم بنایی که ساخته در حال حاضر به خانه بروجردی‌ها شهرت داره. ماجرای ساخت این خانه  بدین صورت بوده که حاج حسن نطنزی عاشق دختر سید جعفر طباطبایی می‌شود که در آن زمان یکی از تاجرهای معروف فرش بوده.

وقتی حاج حسن نطنزی میره خواستگاری، سید طباطبایی برای ازدواج دخترش با حاج حسن شرط می‌گذاره که:"اگر می‌خواهی با دختر من ازدواج کنی باید یک خونه زیبا مثل خونه من برای دخترم بسازی." در حال حاضر هم خانه سید طباطبایی را با نام خانه طباطبایی‌ها می‌شناسند که جزو آثار ملی شناخته می‌شود. حاج حسن هم این شرط را قبول می‌کند که خانه‌ای درخور دختر سید بسازد.

ساخت حیاط اندرونی خانه بروجردی‌ها 7 سال طول کشید و وقتی ساکن خانه شدند، بعد از 11 سال تالار اصلی هم تکمیل شد. خانه بروجردی‌ها از نظر بنا و معماری انقدر معروف و جذاب هست که در سال 2015 و 2016 جزو مناطق محبوب در قسمت جاذبه‌های توریستی یونسکو انتخاب شده بود.

این خانه یک کتیبه چهار طرفه در تالار اصلی دارد که قدمت این خانه درونش نوشته شده و سال 1292 روی آن حک شده است. همان‌طور که گفتم ساخت این خانه 18 سال طول کشید و آن زمان بیش از 150 بنّا، گچ‌کار، آینه کار و هنرمندهای دیگه برای ساخت این خانه زحمت کشیدند. قسمت بیرونی خانه سال 1353 هجری شمسی تحت نظر سازمان میراث فرهنگی در آمد اما بخش شرقی که در واقع همان بخش اندرونی هست تحت مالکیت خصوصی قرار دارد.

آشنایی با قسمت‌های بیرونی ساختمان بروجردی‌ها

برای اینکه وارد بخش بیرونی شوید باید از یک راهرویی که تقریبا طولانی هست و به صورت شیب‌دار طراحی شده رد شوید تا به میانسرا برسید. این راهرو به مهتابی معروفه که یک فضای بدون سقف هست و بالاتر از سطح حیاط قرار دارد، دیوارهای این فضا را طوری نماسازی کردند که شبیه ایوان بی سقفه و می‌شود به خوبی مهتاب را در شب تو این فضا مشاهده کرد.

این فضا از سه طرف بسته هست و از طرف چهارم بازه و به ضلع شمالی حیاط وصل می‌شود. در قسمت شمالی و بعد از قسمت مهتابی اتاق پنج دری قرار گرفته که محلی برای پذیرایی مهمان‌ها بوده و طرفین این اتاق هم اتاق‌های سه دری قرار گرفته. هم خود اتاق‌ها و هم بدنه بیرونی اتاق‌ها به صورت گچ‌بری‌های ظریف تزئین شده‌اند که فوق العاده ظریف و قشنگ هستند.

زیر همین بخشی که گفتم یک زیرزمین قرار داره که نورگیری مناسبی داره و برای همین برای فصول سرد طراحی شده یعنی در فصل سرما تو این بخش زندگی می‌کردند. تابستان نشین هم یکی دیگر از بخش‌های مهم این بنا هست که مقابل ورودی اصلی قرار گرفته که در واقع پشت به آفتاب هست و گچ‌بری‌های برجسته‌ای بر روی این بخش طراحی شده که شکل سماور و قوری روی آن به چشم می‌خورد. تابستان نشین شامل دو اتاق، تالار اصلی، یک سرپوشیده اصلی، دو سرپوشیده فرعی، شاه نشین، دو گوشواره و تالار طنبی هست. تو فصول گرم سال برای اینکه از شر گرما در امان باشن این بنا را طراحی کردند که بتوانند در فصول گرم سال در آن زندگی کنند.

 

خانه بروجردی‌ها از چگونه ساخته شده است؟

مصالحی که در ساخت این خانه به کار رفته از خشت خام استفاده شده و حتی تمام عناصر سازه‌های اصلی هم از خشت خام تهیه شده که فوق العاده زیباست. وقتی به تک تک جزئیات این خانه توجه می‌کنید متوجه می‌شوید که واقعا 18 سال ارزش داشت تا برای این خانه زمان صرف بشه. معماری این خانه انقدر جذاب و شگفت انگیزه که بعد از گذشت 100 سال هنوز هم برای آدم این سوال پیش میاد که 100 سال پیش با وجود مصالح محدودتری که نسبت به الان وجود داشته ساخت این خانه واقعا غیر ممکن بوده در حالی که طراحی‌ها و معماری‌های آن زمان واقعا فوق العاده بودند و علاوه بر اصالت، جذابیت ویژه‌ای داشتند.

و در نهایت پایان سفری خوش به یک بنای فاخر

بعد از یکی دو ساعت گشت و گذار و دیدن تمامی نقاط این خانه جذاب با معماری بی نظیری که داشت بالاخره وقت برگشت رسید و باید این خانه زیبا را ترک می‌کردیم تا به سمت مقصد بعدی حرکت کنیم. نظر شما را نمی‌دانم اما من که دلم می‌خواد چند سال دیگر اگر وقت شد مجددا از این خانه زیبا بازدید کنم. اما اگر شما هم قصد سفر به این شهر را دارید یادتان باشد که حتما از خانه بروجردی‌ها در شهر کاشان دیدن کنید. فرقی نمی‌کند که کدام فصل را برای بازدید انتخاب کنید چون می‌توانید در هر فصل جذابیت ویژه این خانه و طراحی و معماری بی نظیر آن را شاهد باشید و از تابستان نشین و زمستان نشین این بنا لذت ببرید.