تخت جمشید، نگین استان فارس: بخش اول

خیلی از ما دل مان می خواهد که بتوانیم در زمان سفر کنیم و به گذشته یا آینده برویم. خبر خوب این است که با ورود به تخت جمشید می توانید سفری به 2500 سال قبل داشته باشید. شهر باستانی تخت جمشید باعث می شود که گمان کنید در دوره امپراطوری هخامنشیان هستید. تخت جمشید، نگین استان فارس، جزئیات بسیار حیرت آوری دارد که با مطالعه آن ها قطعا دل تان می خواهد برای یک بار هم که شده، از این بنا دیدن کنید. از این رو قصد داریم که به طور مفصل در مورد این اثر تاریخی حرف بزنیم.

اگرچه که سازه های این اثر تاریخی مثل روز اول خود نیستند اما با این وجود باز هم حال و هوای دوره هخامنشیان را به شما منتقل می کنند. با بازدید از بناهای تاریخی تخت جمشید، از عظمت و شکوهی که در دوره هخامنشیان وجود داشت، قطعا تعجب می کنید و به گذشتگان خود که چنین خلاق و هنرمند بودند، می بالید. این اثر تاریخی نه تنها در ایران، بلکه در جهان نیز به عنوان یک نمونه حیرت انگیز از تمدن انسان های گذشته، شناخته می شود. به همین خاطر توریست های خارجی مسیر زیادی را به شوق دیدن این اثر تاریخی طی می کنند تا آن را از نزدیک ببینند.

بنای شکوه مند تخت جمشید

آنچه در این مطلب خواهید خواند

• معرفی تخت جمشید
• تاریخچه تخت جمشید
• تخت جمشید قبل از ویرانی
• قدمت تخت جمشید
• تخت جمشید کجاست؟
• اطلاعات بازدید از تخت جمشید
• بهترین زمان سفر به تخت جمشید
• سنگ تراشی ها و نقوش برجسته تخت جمشید
• ستون های تخت جمشید
• بخش های مختلف تخت جمشید
• عجایب تخت جمشید
• موزه تخت جمشید
• تصاویر تخت جمشید قبل از تخریب
• دیدنی های اطراف تخت جمشید

معرفی تخت جمشید

ممکن است کلمه های پرسپولیس و سرزمین پارسه به گوش تان خورده باشد که در واقع آن ها نام دیگر تخت جمشید هستند. تخت جمشید کاخ پادشاهان دوران هخامنشیان است. آن ها سعی کردند این بنا را به صورت کاملا مجللی بسازند و در واقع موفق نیز شدند. به همین خاطر اکنون در جهان از این سازه های هنری به عنوان سمبلی از تمدن پارسی یاد می کنند.

داریوش اولین پادشاه هخامنشی بود که تقریبا 25 قرن پیش، ساخت این بنا را شروع کرد. طبق اسناد و مدارکی که وجود دارد، ساخت آن نیز در طی 120 سال به پایان رسید.

این اثر تاریخی معماری بسیار پیچیده ای دارد. به همین خاطر به نظر مهندسان و طراحان، ساخت چنین بنایی نه تنها در گذشته، بلکه اکنون نیز کار سختی است. به عنوان مثال برای ساخت این بنا کوه ها کنده و هموار شده اند. همچنین کارگران سنگ های بسیار بزرگی را تراشیده و صیقل داده اند و از آن ها در ساخت سازه های سنگی بسیار بلند استفاده کرده اند.

یکی از دلایل اصلی شکوه این بنا این است که معماران و هنرمندان بسیار زیادی در طراحی آن نقش داشتند. ساخت آن نیز بر عهده کارگران زن و مرد بوده است. نکته جالبی که باعث می شود از حکومت هخامنشیان با احترام یاد کنیم، نوع رفتار حاکمان با کارگران است. حاکمان برای کارگران ارزش زیادی قائل بودند و حقوق منصفانه ای به آن ها پرداخت می کردند.

اوج هنر ایرانیان در شیراز

تاریخچه تخت جمشید

همیشه برای انسان ها جالب بوده که بدانند در عمارت ها و کاخ های قدیمی چه کسانی و چگونه زندگی می کردند. به همین خاطر قصد داریم در مورد آنچه که بر تخت جمشید گذشته است، حرف بزنیم.

داریوش که سومین پادشاه هخامنشیان بود، دستور داد که بنایی با شکوه یعنی تخت جمشید را در نزدیکی کوه های مرودشت بسازند. طبق کتیبه های موجود از دوره هخامنشیان، داریوش قصد داشت که با ساخت چنین سازه با عظمتی، یک نماد از ایران باستان برای آیندگان بر جای بگذارد.

وقتی به تخت جمشید می روید، بقایایی از چندین کاخ را مشاهده خواهید کرد که هر یک از آن ها به دستور چندین حاکم هخامنشی ساخته شده اند. اغلب سازه های تخت جمشید کار پادشاهانی مانند داریوش اول، خشایار شاه و اردشیر اول هستند. پادشاهان از این بناهای عظیم برای زندگی کردن، برگزاری جشن ها و ... استفاده می کند.

با ورود به تخت جمشید، طبیعت اطراف آن خصوصا در فصل بهار، توجه شما را جلب خواهد کرد. وجود کوه ها و جلگه های سرسبز باعث شده اند که این اثر تاریخی مانند یک تابلوی نقاشی به نظر برسد. این موضوع می تواند نشانگر خردمندی داریوش اول باشد؛ چراکه احتمالا او قصد داشته که تخت جمشید ویوی زیبایی داشته باشد. همچنین تخت جمشید در نزدیکی مسیر راه شاهی قرار دارد. به همین خاطر می توانیم بگوییم این موضوع نیز یکی دیگر از دلایل ساخت تخت جمشید در این منطقه است.

این بنا متاسفانه از گزند گذر زمان در امان نبوده و به دلایل مختلف آسیب دیده است. به همین خاطر در طی سال ها آن را مرمت کرده اند که در ادامه تاریخچه این مرمت ها را با هم بررسی خواهیم کرد.

در سال 1309 یک گروه باستان شناس آمریکایی برای مرمت این اثر تاریخی دست به کار شدند. زمانی که آن ها قصد داشتند عملیات خاک برداری را انجام دهند، کاخ ملکه خشایار شاه را پیدا کردند.

در سال 1314 کارشناسان آلمانی بعضی از کتیبه ها، کاخ ها و ستون های کاخ آپادانا را مرمت کردند.

در سال 1319 در زمان بازسازی، کتیبه ها و آثار تاریخی زیادی از تخت جمشید پیدا شد. اگر می خواهید این آثار را مشاهده کنید باید به موزه تخت جمشید و موزه ملی ایران بروید. شوربختانه بسیاری از این آثار تاریخی اکنون در موزه و کتابخانه های اروپا و آمریکا وجود دارند. با این حال خوشبختانه هم اکنون تلاش های زیادی برای حفظ آثار تاریخی و عدم خروج آن ها از کشور انجام می گیرد. همچنان نیز کارشناسان در حال بازسازی و مرمت بنا هستند.

ستون های باعظمت در پرسپولیس

تخت جمشید قبل از ویرانی

متاسفانه وقتی که وارد تخت جمشید می شوید، تنها می توانید بخش کمی از شکوه آن را مشاهده کنید. این بنا شکوهی فراتر از تصور داشت. تخت جمشید در واقع مانند یک شهرک ساخته شده بود که در آن کاخ های مجللی قرار داشتند. مسیر بین کاخ ها را نیز به شکل خیابان ساخته بودند. بخش مسکونی در یک قسمت و محل زندگی پادشاه نیز در سمت دیگری قرار داشت.

احتمالا سوالی که برای شما ایجاد می شود این است که چه بلایی سر تخت جمشید آمد و چرا امروزه خبری از آن شکوه اولیه نیست؟ متاسفانه در سال 334 پیش از میلاد، اسکندر مقدونی که از پادشاهان هخامنشی متنفر بود، به ایران لشکرکشی کرد. سربازان اسکندر کاخ خشایار شاه را آتش زدند. متاسفانه این آتش بخش های دیگر تخت جمشید را نیز درگیر کرد و باعث شد که بخش اعظمی از سازه های تخت جمشید از بین بروند. اسکندر بسیاری از آثار تخت جمشید را نابود کرد و بخشی از آن ها را به غنیمت برد.

قدمت تخت جمشید

ساخت این بنا در سال 518 پیش از میلاد شروع شد. قدمت بناهای تخت جمشید به 2500 سال قبل می رسند؛ اما کارشناسان معتقد هستند برخی از آثار موجود در تخت جمشید عمری بیشتر از 2500 سال دارند. اگرچه که این اثر تاریخی در ایران واقع شده است؛ اما برای جهانیان ارزش زیادی دارد. به همین خاطر این اثر تاریخی در سال 1979 میلادی در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت گردید.

بازدید از شهر تاریخی شیراز

تخت جمشید کجاست؟

اگر می خواهید به تخت جمشید بروید، باید راهی استان فارس شوید. این اثر تاریخی در مرودشت شیراز و در بین روستای فیروزی، کناره و اسطخر ساخته شده است.

اگر بخواهیم به صورت دقیق تر بگوییم، تخت جمشید در شمال شرقی شیراز و جنوب غربی مرودشت واقع شده است. برای اینکه از شیراز به تخت جمشید بروید باید 70 کیلومتر را طی کنید. همچنین مرودشت نیز 11 کیلومتر با این اثر تاریخی فاصله دارد. در ادامه مسیر دسترسی به این منطقه را به شما خواهیم گفت.

اگر مسیر شما به نحوی است که از سمت شمال به استان فارس می رسید، می توانید ابتدا به شهر آباده بروید. سپس بزرگراه آباده- صفاشهر را طی کنید تا به صفاشهر برسید. مسیر را همچنان ادامه داده و از سعادت شهر گذر کنید و وارد اتوبان مرودشت شوید. وقتی از روستاهای هشتیجان و اصطخر عبور می کنید، خروجی تخت جمشید را خواهید دید. وارد زیرگذر شده و 5 کیلومتر طی کنید تا خودتان را به تخت جمشید برسانید.

اگر قصد دارید که از طرف شیراز، خود را به تخت جمشید برسانید، می توانید مسیر دیگری را انتخاب کنید. ابتدا از خروجی شمال شهر شیراز به طرف مرودشت حرکت کنید تا به بزرگراه مرودشت- سعادتشهر برسید. مسیر را ادامه دهید تا خروجی تخت جمشید را مشاهده کنید. از طریق خروجی که در سمت راست قرار دارد، می توانید وارد تخت جمشید شوید.

برای اینکه طی کردن مسیر تخت جمشید برای شما راحت باشد، پیشنهاد می کنیم که یک اقامتگاه در نزدیکی این منطقه پیدا کنید. با جستجو در سایت ویلایار به راحتی نزدیک ترین اقامتگاه به تخت جمشید را برای خودتان رزرو کنید.

نشانه های تمدن پارسی در شیراز

اطلاعات تخت جمشید

شما هر زمان از سال که بخواهید می توانید از ساعت 8 تا 17 از تخت جمشید دیدن کنید. فقط این نکته را بدانید که روزهای شهادت، سیزده فروردین و برخی از روزها این مجموعه تعطیل است. به همین خاطر قبل از اینکه به این منطقه بروید با اطلاعات مجموعه تماس بگیرید.

برای ورود به تخت جمشید باید بلیط خریداری کنید. بعضی اوقات مراسمی تحت عنوان برنامه نور و صدا در این مجموعه اجرا می شود که باید برای حضور در آن بلیط تهیه نمایید. موزه ای نیز در مجموعه قرار دارد که بازدید از آن نیازمند خرید بلیط است.

بهترین زمان سفر به تخت جمشید

احتمالا یکی از سوالاتی که قبل از سفر می پرسید این است که چه زمانی به تخت جمشید برویم؟

برای اینکه به دلیل گرما اذیت نشوید، نیمه دوم سال تا اواخر فروردین می تواند زمان بسیار مناسبی باشد. همچنین صبح ها و بعدازظهر به دلیل خنک بودن هوا، زمان بهتری برای بازدید است.

اگر از شلوغی کلافه می شوید، پیشنهاد می کنیم در تعطیلات مثل عید نوروز یا سایر تعطیلات رسمی به تخت جمشید نروید. روزهای غیرتعطیل خصوصا وسط هفته به دلیل خلوت بودن فرصت های خوبی برای بازدید هستند.

پادشاهان صلح طلب دوره هخامنشی

سنگ تراشی ها و نقوش برجسته تخت جمشید

سنگ های بسیاری در تخت جمشید کشف شده اند که گذشتگان روی آن ها نوشته ها و نقش های زیادی حک کرده اند. این سنگ ها توجه بسیاری از کاوشگران حتی افراد خارجی را به خود جلب می کنند. دانشمندان سعی می کنند که معنی و مفهوم این کتیبه های سنگی را متوجه شوند. با گذشت سال ها هنوز هم پژوهشگران متوجه برخی از مفاهیم این نقوش و نوشته ها نشده اند و همچنان در حال تلاش هستند که رمز و راز آن ها را بفهمند؛ اما نکته اصلی در مورد این سنگ ها این است که آن ها نشان دهنده تمدن اولیه در جهان هستند.

آثاری که در تخت جمشید مشاهده خواهید کرد، یادگاران پادشاهان زیر هستند. این حاکمان هخامنشی دوران زندگی و فرمانروایی خود را در تخت جمشید گذرانده اند.

• داریوش اول در سال های 552 تا 486 پیش از میلاد
• خشایار شاه در سال های 486 تا 465 پیش از میلاد
• اردشیر اول در سال های 465 تا 425 پیش از میلاد

با کاوش هایی که در تخت جمشید انجام گرفته است، پژوهشگران توانستند برخی از لوازم معماری و ابزار کنده کاری این دوره را کشف کنند. پژوهشگران متوجه شدند که در این دوره برای حفاظت از آثار هنری، از سرب آب شده و چرم بهره می گرفتند.

یک نکته ای که توجه بینندگان را به خود جلب می کند، رنگ روی آثار است. اگرچه که اغلب رنگ ها در اثر گذر زمان از بین رفته اند اما آن ها باعث شده اند که تراش کاری روی سنگ ها و تزئینات تا حدودی سالم باقی بمانند.

هنرمندان دوران هخامنشی صورت هایی را روی سنگ ها حک کرده بودند که برای تزئین آن ها از سنگ های قیمتی و طلا بهره گرفته بودند. متاسفانه هم اکنون تنها می توان جای خالی این تزئینات را مشاهده کرد. پژوهشگران احتمال می دهند که اجرای این حکاکی ها ماه ها و سال ها زمان برده باشد.

در پله های ورودی، چهار چوب ها، پنجره ها و سردرب های همه کاخ ها می توانید طرح ها و نقوش برجسته ای روی سنگ ها مشاهده کنید. اغلب این سنگ تراشی ها نیز تصویر پادشاه را نشان می دهند.

بسیاری از این طرح ها آسیب دیده اند اما در ضلع شرقی و پله های کاخ آپادانا می توانیم آثاری را ببینیم که تقریبا سالم مانده اند. این سنگ تراشی ها نیز تصاویری از شاه، نگهبانان، سربازان، درباریان، بزرگان، اسب و ارابه هستند. همچنین در قسمت بیرونی پله های جنوبی، تصاویری از کمانداران پارسی و درون کاخ طرح هایی از خدمتگزاران با نوعی لباس خاص، حک شده اند. گفته می شود که نقوش روی دیوار کاخ آپادانا بیشتر از 800 مورد هستند.

روی پله های کاخ های خشایار شاه، داریوش و اردشیر نیز طرح هایی از سربازان هخامنشی و خدمتگزاران را حک کرده اند. وقتی به ضلع غربی کاخ های داریوش و اردشیر می روید، تصاویر برجسته ای از ملت های تابعه را مشاهده می کنید. یکی از تصاویر جالب روی دیوار و ورودی کاخ ها، نقش پادشاهانی است که در حال جنگیدن با دیوهای افسانه ای هستند.

طبق تحقیقاتی که انجام گرفته است، تعداد سنگ تراشی ها در کاخ های تخت جمشید به بیش از 3000 مورد می رسد. گفته می شود که هنر سنگ تراشی در دوره هخامنشیان ابتدا در تخت جمشید به کار گرفته شده و سپس در دیگر آثار این دوره از این هنر بهره گرفته اند.

این آثار هر یک مفهوم و معنای خاصی دارند. به همین خاطر یک گروه باستان شناس آمریکایی که سرپرست آن ها پروفسور هرتسفلد بود، در سال 1930 میلادی شروع به رمزگشایی این آثار کرد. البته همچنان نیز پژوهشگران در تلاش هستند تا بتوانند نوشته ها و حکاکی های روی آثار را رمزگشایی کنند.

آثار تاریخی 2500 ساله در ایران

ستون های تخت جمشید

ستون ها و سرستون ها بخشی از معماری تخت جمشید هستند که شما را حیرت زده می کنند. این ستون ها چنان با عظمت و باشکوه ساخته شده اند که امروزه معماران از نحوه ساخت آن ها تعجب می کنند. متاسفانه بسیاری از آن ها از بین رفته اند. گفته می شود که در کاخ آپادانا 72 ستون وجود داشته؛ اما فقط 14 عدد از آن ها از آسیب ها در امان مانده اند.

شاید بتوانیم بگوییم که تنها وقتی در کنار این ستون ها قرار می گیرید، متوجه عظمت واقعی آن ها می شوید. این ستون های غول پیکر 20 متر ارتفاع دارند و وزن آن ها نیز 85 تن است. هم اکنون این ستون ها به عنوان سمبلی از ایران باستان شناخته می شوند.

برای کاخ آپادانا سه ایوان در نظر گرفته شده بود که درون آن ها 12 ردیف ستون ساخته بودند. وقتی به ایوان شرقی می روید، می توانید تندیس شیرهای دو سر را روی ستون ها مشاهده کنید. همچنین در ایوان غربی مجسمه گاوها را قرار داده اند. در تالار اصلی نیز سرستون های گاو را خواهید دید. روی این تندیس ها آثار کمی از رنگ وجود دارد. به همین خاطر این موضوع نشان می دهد که سرستون ها رنگی بوده اند. تزئین ستون ها به صورت کلی شبیه به هم بود و فقط بعضی از ظریف کاری های آن ها با هم فرق داشت.

بازدید از بنای اعجاب انگیز تخت جمشید