عصارخانه شاهی محلی برای روایت تاریخ شفاهی

عصارخانه شاهی محلی برای روایت تاریخ شفاهی

تنوع بالا و تراکم بسیار بالای آثار باستانی و تاریخی در شهر اصفهان، این شهر را به یکی از مقاصد اصلی گردشگران تبدیل کرده است. هرچند که اغلب افراد این شهر را به واسطه برخی از جاذبه‌های بسیار مشهور آن همچون میدان نقش جهان و سی و سه پل می‌شناسند؛ اما اصفهان از آثار باستانی و دیدنی بسیار زیاد دیگری نیز برخوردار است که زیبایی و جذابیت آن‌ها اگر بیشتر از جاذبه‌های مشهور نباشد، کمتر هم نیست.

یکی از این جاذبه‌های تاریخی که در مقایسه با سایر آثار باستانی، به میزان کمتری شناخته شده است، عصارخانه شاهی اصفهان است. این بنا که در میدان نقش جهان واقع شده است، به عنوان یکی از دیدنی‌های بسیار جذاب اصفهان به شمار می‌رود. از این جهت توصیه می‌کنیم در صورتی که به اصفهان سفر کردید، بازدید از عصارخانه شاهی را از دست ندهید.

معرفی عصارخانه شاهی

عصارخانه درواقع به معنی محلی برای گرفتن عصاره مواد مختلف است و از این جهت، می‌توان آن را به عنوان کارخانه روغن‌کشی و یا محل عصاره‌گیری دانست. از این جهت عصارخانه در ایران باستان به آسیاب‌هایی اطلاق می‌شد که به منظور خرد و آسیاب کردن موادی همچون زردچوبه و فلفل بوده مورد استفاده قرار می‌گرفت. علاوه بر این، با هدف گرفتن عصاره و روغن برخی از مواد روغنی همچون کرچک نیز این آسیاب‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفتند.

نمای داخلی عصارخانه شاهی

ساختار عصارخانه به گونه‌ای بود که دو سنگ بزرگ بر روی یکدیگر قرار گرفته بودند. البته در گذشته‌های دورتر، از عصارخانه‌ها با عنوان چوغن‌گیری نیز یاد می‌شده است. این آسیاب‌ها به عنوان یک نماد از ایران باستان به شمار می‌رود و در استان‌ها و شهرهایی با قدمت زیاد، به تعداد اندکی به چشم می‌خورند. ازجمله این شهرها و استان‌ها می‌توان به یزد، چهارمحال و بختیاری و اصفهان اشاره کرد.

البته لازم به ذکر است که امروزه نیز تعداد بسیار اندکی از این عصارخانه‌ها باقی مانده است. همچنین جالب است بدانید به مرور زمان و با توجه به تغییرات نیازهای افراد، عصارخانه‌ها نیز دسخوش تغییر شدند و تغییراتی در آن‌ها ایجاد شد. عصارخانه شاهی اصفهان یکی از مشهورترین و شناخته شده‌ترین عصارخانه‌های این شهر است. این عصارخانه در سال 1021 هجری قمری بنا نهاده شد که به همین سبب، می‌توان سال ساخت آن را با بازار بزرگ قیصریه و مدرسه ملا عبدالله یکی دانست. این بناها نیز به دستور شاه عباس اول احداث شدند.

عصارخانه شاهی کجاست؟

اگر در میدان نقش جهان به سمت بازار قیصریه بروید و مسیر را در این بازار به سمت ورودی بازار قیصریه و بازار قنادها ادامه دهید، به پاساژ امین خواهید رسید که همان بازار عصاری است. البته به منظور رفتن تا میدان نقش جهان نیز می‌توانید از خودروی شخصی یا وسایل حمل و نقل عمومی نیز استفاده کنید. برای استفاده از مترو و اتوبوس، می‌توانید در نزدیک‌ترین ایستگاه که ایستگاه میدان امام حسین است، پیاده شوید و مابقی مسیر را به صورت پیاده یا با تاکسی طی کنید. البته اگر هم انتخاب شما استفاده از خودروی شخصی باشد نیز می‌توانید برای پارک کردن، یکی از پارکینگ‌های اطراف میدان نقش جهان را انتخاب کنید.

تاریخچه عصارخانه شاهی

بخشی از ساختمان عصارخانه شاهی

به کار بردن موتور برق با هدف حرکت دادن به تیر بزرگ و چرخاندن سنگ آسیاب از سال 1340 تا 1349 به عنوان تنها روش به شمار می‌رفت. اما پس از این سال‌ها روند انجام کار نیز صنعتی‌تر شد و تجهیزات و لوازم پیشرفته‌تری در این حرفه مورد استفاده قرار گرفت. از این جهت تداوم کار صرفه اقتصادی چندانی نداشت و عصارخانه که در اختیار مالک شخصی بود، چیزی حدود 30 سال تعطیل شد.

تا اینکه در سال 1379 سازمان نوسازی و شهرداری اصفهان این ملک را خریداری کرد و پس از دو سال بازسازی، آن را به صورت موزه مهیای بازدید عموم نمود. این جاذبه گردشگری از سال 1392 شروع به فعالیت حوزه مطالعات فرهنگ عامه کشور به صورت تخصصی کرده است. همچنین از سال 1395 نیز تاریخ شفاهی مشاغل سنتی اصفهان را روایت می‌کند. البته با توجه به اینکه این محل به موزه تبدیل شده است، نشان جهانی ایکوم که مربوط به کمیته ملی موزه‌های ایران است، به این موزه اعطا شده است.

معماری عصارخانه شاهی

عصارخانه شاهی از مساحتی به اندازه 380 مترمربع برخوردار است که در این سطح، قسمت‌های مختلفی همچون شتربان، تیرخانه، پیشخوان، گرم‌خانه و بارانداز را در خود جای داده است. البته با توجه به از بین رفتن برخی از بخش‌های قدیمی همچون بارانداز، ورودی بازرگانان و شتربان، امروزه مساحت این عصارخانه به این مقدار رسیده است و در گذشته تقریباً 1800 متر مربع بوده است.

گنبد عصارخانه شاهی به شکل کجاوه است و سه فضا را شامل می‌شود. درواقع گنبدی بودن سقف به منظور خنک نگه داشتن فضا برای جلوگیری از فساد روغن‌ها بوده است. ارتفاع یک طبقه آن به حدود 11 متر می‌رسد و روشنایی مورد نیاز از طریق سقف که به صورت طاق و چشمه طراحی شده است، تأمین می‌شود. جالب است بدانید دیوارها و سقف این محل بدون استفاده از هرگونه تزئینات و حتی پنجره ساخته شده‌اند.

روغن کشی در عصارخانه شاهی

روغن کشی در عصارخانه شاهی

پس از پاک کردن دانه، دانه‌هایی که لازم بود بو داده شوند، بو داده می‌شدند که این کار در طبقه دوم عصارخانه شاهی انجام می‌شد. سپس پوست دانه را جدا می‌کردند و آن را در آسیاب سنگی قرار می‌دادند که برای حرکت دادن سنگ آن، از حیواناتی همچون شتر نر، اسب یا گاو استفاده می‌کردند. پس از آرد شدن دانه آن را به محل دیگری می‌فرستادند تا با آب مخلوط، و پس از خمیر شدن، در سبدهای مخصوص تصفیه ریخته شود.

موزه عصارخانه شاهی

قدمت موزه عصارخانه شاهی به دوره صفویه می‌رسد و مهر تأیید دیگری بر رشد صنعت اصفهان در این دوره است. طراحی موزه به صورت بسیار جذابی صورت گرفته و گردشگران به راحتی می‌توانند فعالیت آن را در گذشته تصور کنند.

ساعات بازدید عصارخانه شاهی

روزهای شنبه تا سه‌شنبه هر هفته از ساعات 9:30 الی 17 و چهارشنبه و پنج‌شنبه از ساعات 9:30 الی 16 می‌توان از این موزه بازدید کرد. البته روزهای تعطیل رسمی عصارخانه شاهی تعطیل خواهد بود. بهای بلیط بازدید از آن نیز 5000 تومان است.

خلاصه مطلب

عصارخانه شاهی یکی از نمادهای صنعتی بودن اصفهان در دوران صفویان است که امروزه به صورت موزه مورد بازدید عموم قرار گرفته است.

پرسش‌های متداول

چگونه می‌توان رزرو خانه در اصفهان را در نزدیکی موزه عصارخانه شاهی انجام داد؟

کافیست به سایت اجاره ویلا اصفهان مراجعه کنید و در محل مورد نظر، رزرو اقامتگاه اصفهان را انجام دهید.

قیمت اجاره سوئیت اصفهان در محدوده عصارخانه شاهی چقدر است؟

قبل از رزرو اقامتگاه می‌توانید قیمت‌های آن را مشاهده کنید.