خانه حاج آقا علی

بازدید از خانه حاج آقا علی؛ تجربه‌ای بی‌نظیر از دل تاریخ

نمی‌دانم تا حالا اسم خانه حاج آقا علی به گوشتان خورده یا نه ولی این خانه جزو یکی از زیباترین و بزرگترین خانه‌های خشتی در جهان هست که در شهر رفسنجان کرمان قرار دارد. اگر مثل من علاقه مند به مسافرت هستید و دوست دارید از مناطق بکر و ناب دیدن کنید پس دیدن این خانه زیبا را فراموش نکنید که مطمئنا کلی خاطره جذاب را برایتان به ارمغان خواهد آورد.

اگر قصد سفر با ماشین به ایم منطقه را دارید و مسیر شهر کرمان را بلد هستید باید خدمتتان عرض کنم که خانه حاج آقا علی به فاصله 6 کیلومتری شهر رفسنجان قرار دارد و زیربنای آن 7000 متر مربع بوده و مساحت آن 12000 مترمربع هست! تعجب کردید، درسته؟ این خانه واقعا فوق العاده زیبا و دیدنی هست که درموردش بیشتر برایتان توضیح می‌دهم. به طور کلی در این بنا 86 اتاق وجود دارد که از چهار بخش اصلی یعنی پاییزی، زمستانی، حوض‌خانه و شاه نشین تشکیل شده است.

حالا که عظمت این خانه را متوجه شدید حتما پیش خودتان می‌گویید این شخص کارش چی بوده که همچین خانه بزرگی داشته؟ حاج آقا علی یکی از بزرگترین تجارهای دوره خود بوده و این خانه را در سال 1136 هجری خورشیدی ساخته است. این خانه زیبا و دیدنی جزو یکی از معماری‌های باشکوه عصر قاجار بوده و در ساخت این ساختمان از شیوه‌های معماری ایرانی بهره گرفته شده و ساخت آن هم متناسب با منطقه اقلیمی این منطقه انجام شده است.

می‌دانید که شهر کرمان جزو شهرهای گرم و خشک ایران به حساب می‌آید برای همین زمان ساخت این خانه، دیوارهای بلندی برای آن طراحی کرده‌اند که زمان باد و طوفان از شن‌های روانی که از صحراهای اطراف وارد شهر می‌شوند جلوگیری می‌کند.

آشنایی با معماری خانه حاج آقا علی

وقتی که بخواهید وارد این خانه جذاب شوید به طبع با دروازه اصلی خانه روبرو می‌شوید که بسیار عظیم و جذاب هست و قطعا یاد دروازه‌های بعضی از قلعه‌ها خواهید افتاد. درب این خانه بسیار رفیع و باشکوه ساخته شده که زمان ورود می‌توانید با دیدن درب آن متوجه عظمت آن خانه شوید. زمانی که از دروازه وارد خانه شوید می‌توانید تمامی بخش‌های خانه را به صورت قرینه مشاهده کنید چون در معماری این خانه از قرینه سازی استفاده شده است برای همین به هر طرف که نگاه کنید می‌توانید طرف دیگر این بنا را هم به مانند سمت دیگر ببینید.

 

اگر در مورد حیاط، هشتی و اتاق‌های این خانه کنجکاو هستید باید خدمتتان عرض کنم که این خانه 4 حیاط دارد و از 3 هشتی تشکیل شده که تمامی این مسیرها به یکدیگر وصل هستند و از هر یک از این قسمت‌ها می‌توان به بخش‌های مختلف این خانه دسترسی پیدا کرد. در خصوص اتاق‌های خانه حاج آقا علی باید خدمتتان عرض کنم که اتاق‌های این خانه انواع مختلفی دارد که متشکل از سه دری، پنج دری، هفت دری و پستو هست. در کنار اتاق‌های نام برده شده این خانه یک آشپزخانه بسیار بزرگ دارد که تمامی نیازهای غذایی در این قسمت تامین می‌شده است و انباری بسیار بزرگی داشته که تمامی مایحتاج مربوط به خوراک این خانه در این بخش قرار می‌گرفته است.

حوض‌خانه جذاب خانه حاج آقا علی

از جمله زیباترین بخش‌های این خانه که بسیار آرامش بخش هست، بخش حوض‌خانه این خانه هست که به صورت 2 طبقه ساخته شده و فضای طبقه اول از حوضی مستعطیلی شکل در وسط آن، کاشی‌های آبی و لوستر و نورپردازی زیبا تشکیل شده که می‌تواند به زیباتر شدن این بخش اضافه کند. در چندین سال گذشته این حوض‌خانه که در وسط طبقه اول این حوض‌خانه قرار دارد با دیگر حوضچه‌های حیاط‌های جانبی این خانه در ارتباط بود که آب این حوض‌خانه و سایر حوض‌های حیاط‌های دیگر از آب قنات تامین می‌شد.

طبقه بالای این بخش از چند اتاق تشکیل شده که نمای زیبایی از طبقه پایین را می‌توان از طبقه دوم آن مشاهده کرد. این بخش از خانه حاج آقا علی جزو وسیع‌ترین فضای این خانه به حساب می‌آید که به صورت سرپوشیده طراحی شده و درست در وسط این بخش کلاه فرنگی قرار گرفته شده که می‌تواند نور مناسب را برای حوض‌خانه تامین کند.

یکی از قشنگ‌ترین و جذاب‌ترین بخش‌های حوض‌خانه را می‌توان گچ بری‌های برجسته این بخش نام برد. گچ‌بری‌های این بخش دارای طرح‌های اسلیمی هست و ارسی‌هایی که در اندرونی خانه قرار دارند در نهایت زیبایی طراحی شده و از آنجایی که محلی برای پذیرایی مهمان‌ها بوده برای همین به زیبایی هر چه تمام طراحی شده است. اگر بخواهیم در مورد زیبایی و جذابیت‌های این خانه صحبت کنیم واقعا به دلیل کم بودن زمان نمی‌توان این کار را انجام داد.

اما اگر کنجکاو شدید که از این خانه زیبا دیدن کنید پس حتما هر چه زودتر برای انجام این کار عجله کنید. من هم پشیمان هستم که چرا زودتر از این خانه زیبا بازدید نکردم اما چیزی که مهم هست اینه که بالاخره تونستم معروف‌ترین خانه خشتی ایران را از نزدیک ببینم و با معماری اصیل ایرانی از نزدیک آشنا شوم.

بهترین زمان سفر برای بازدید از خانه حاج آقا علی

من همیشه سعی می‌کنم زمان سفر به شهرهای خشک، کویری و گرمسیر فصل پاییز را برای این کار انتخاب کنم و اواخر مهر ماه سال 98 بود که از خانه حاج آقا علی بازدید کردم. اگر مسافرت در فصول گرم سال را به فصل‌های خنک‌تر همچون پاییز و زمستان ترجیح می‌دهید پس بهتر هست در اواخر تابستان از این خانه زیبا که نزدیک به شهر رفسنجان هست دیدن کنید. البته این خانه چون در یک منطقه گرم و خشک طراحی شده هست برای همین برخی از بخش‌های این خانه به گونه‌ای طراحی شده است که به صورت پشت به آفتاب بوده و به همین دلیل در فصول گرم سال می‌توان خنکای طبیعی را در بخش‌های زمستانی این خانه تجربه کرد.

در زمان‌های قدیم که هنوز کولرهای آبی و گازی وجود نداشت در مناطق خشک و گرمسیری همچون یزد، کرمان و سایر شهرهای گرمسیری، خانه‌های قدیمی را به گونه‌ای طراحی می‌کردند که در فصول گرم بهار و تابستان به دلیل خنک بودن بخش‌هایی از خانه افراد می‌توانستند در بخش‌های خنک‌تر خانه زندگی کرده و فصول گرم سال را در آن بخش بگذرانند. در مقابل قسمت‌های دیگری هم ساخته می‌شد که در مسیر مستقیم نور خورشید قرار می‌گرفت و به همین دلیل مناسب برای زندگی در فصول سرد پاییز و زمستان بود.

خانه‌ای از دل تاریخ؛ خانه‌ای به نام حاج آقا علی

در مورد این خانه باید خدمتتان عرض کنم که یکی از استادان تاریخ با نام باستانی پاریزی در مورد حاج آقا علی گفته که او در ابتدا فردی فقیر و تهی دست بود و از راه پیله وری زندگی خود را می‌گذراند اما کم کم مالی پیدا کرده و بعد از گذشت چندین سال کاروانسرا، بازار، مسجد و آب انبار ساخت که هنوز هم با گذشت چندین سال که از ساخت این بناها می‌گذرد این بناها به مانند روزهای اولیه هنوز هم سالم بر جای مانده است. دلیل جذابیت و زیبایی این بناها سبک معماری خاصی هست که این بناها دارد. کاشی‌کاری و گچ‌بری‌های این بناها بسیار جذاب طراحی شده‌اند که علاوه بر نمای درونی بخش بیرونی این ساختمان‌ها نیز بسیار زیبا طراحی شده‌اند که می‌تواند فرهنگ غنی و اصیل ایرانی را به نمایش گذارد.